شیو ه های خواباندن کودک کم خواب

اینکه کودکان حدود 12-11 ساعت در شب به طور پیوسته بخوابند یک نیاز است نه یک امر تجملاتی. اگر که شما پدر و مادر عزیز، کودکتان را آموزش دهید که از ساعت اولیه شب خود به تنهایی بخوابد، این نشاندهنده این نیست که شما از خودراضی هستید و برای راحتی خود کودکتان را زود می خوابانید، بلکه نشان دهنده این است که به یکی از ضروری ترین احتیاجات کودک که خواب عمیق طولانی در شب است پاسخ داده اید. بنابراین آفرین به شما، انشاءالله در سالیان آتی که کودک مدرسه رفتن را شروع می کند نتیجه این کار پر زحمت، که آموزش رفتارهای صحیح خواباندن کودک است را خواهید دید.از طرف دیگر اگر شما پدر و مادر عزیز هنوز روتینی برای خواباندن کودکتان درست نکرده اید و کودک شما زمانیکه شما برای خواب آماده می شوید تازه می فهمد که وقت خواب رسیده و یا به قول معروف اول او شما را می خواباند و بعد خود به خواب می رود، خبر خوش این است که هنوز دیر نشده و همین الان نیز شما می توانید عادتهای درست خواب را به کودکتان بیاموزید.

اینکه کودک در طول روز، اوقات خود را چگونه می گذراند تاَثیر مستقیم بر خوابیدن او در شب دارد. کودکان در این سن سرشار از انرژی هستند بنابراین اجازه دهید تا این انرژی ها را در طول روز بسوزانند تا هنگامی که زمان خوابیدن فرا رسید، آمادگی خوابیدن را دارا باشند. همچنین تحقیقات نشان می دهد کودکانی که در طول روز زیاد تلویزیون تماشا می کنند، در هنگام شب سخت تر به خواب می روند. خواب میان روزی نیز در خواب شامگاهی موثر است، سعی کنید حتماً کودکتان در ساعتی مقرر در هر روز بعنوان مثال کمی پس از ناهار حدود 5/1 تا 2 ساعت بخوابند. در طول روز اطمینان حاصل کنید که کودک در وعده های مقرر و در حدود یک ساعت مشخص در هر روز غذای کافی و سالم می خورد، زمانی که در هنگام شب کودکان سیر باشند، راحتتر می خوابند. اگر همه تمهیدات را در طول روز انجام دهید تا کودکتان برای خواب شامگاهی آماده باشد، حالا زمان آن می رسد که روش خواباندن او را طبق ترجیحات مادرانه یا پدرانه خود انتخاب کنید.

کودکان همه چیز را با تکرار یاد می گیرند. اگر هر کاری را شما به طور مداوم انجام دهید، خیلی زود کودکتان به آن عادت می کند. این در مورد به خوابیدن و رفتارهای پیش از خواب نیز صدق می کند اگر شما یک روتین برای خواب کودک درست کنید و خود را به آن پایبند کنید پس از گذشت زمانی حدود 2 هفته می بینید که کودکتان به آن کاملاً عادت کرده و از آن پیروی می کند. اما پزشکان اطفال و روان شناسان کودک عقاید و روشهای متفاوتی برای خواباندن کودک دارند. شما با تکیه بر غریزه مادریتان یا پدریتان و همچنین با توجه به سبک و روش زندگیتان روشی را انتخاب کنید که سازگاری بیشتری با خود و فرزندتان دارد.

1- روش دکتر فربر:

دکتر فربر متخص اطفال و رئیس مرکز اختلالات خواب کودکان در بیمارستان اطفال شهر بوستون در آمریکا می باشد. او در سال 1985 میلادی و سپس در سال 2006 کتابی در مورد خواباندن نوزادان و کودکان به نام «مشکلات خواب کودکتان را حل کنید» را چاپ کرده است. هر چند که از همان زمان تاکنون اختلاف نظرات بسیار میان روانپزشکان و متخصصان اطفال و همچنین پدران و مادران در مورد این روش وجود داشته است، ولی بسیاری از پدران و مادرن با دنبال کردن این روش توانسته اند مشکلات خواب کودکشان را برطرف کنند. بسیاری روش دکتر فربر را بعنوان روش «گریه کردن تا خوابیدن» می دانند. اما دکتر فربر خود می گوید که او هیچگاه در این روش نگفته است که کودک خود را در تختش تنها بگذارید و هر چقدر هم که گریه کرد توجه نکنید تا او به خواب برود.

روش دکتر فربر چیست؟

دکتر فربر می گوید شما می توانید زمانی که کودکتان از نظر فیزیکی و احساساتی آماده است که تمام شب را یک تکه بخوابد، به کودکتان یاد دهید تا خود به تنهایی به خواب برود. او توصیه می کند که ابتدا برای کودکتان یک روتین پیش از خواب درست کنید. این روتین باید توام با محبت و عشق باشد و حتماً پیش از خواب شما و کودکتان زمانی خاص را با هم داشته باشید. این روتین می تواند یک حمام گرم به دنبال خورن شیر (شیر مادر یا شیر گاو) مسواک زدن، بغل کردن و خواندن یک قصه یا شعر باشد. سپس در حالیکه هنوز کودکتان بیدار است او را بوسیده و به او بگویید که زمان خواب رسیده است. دکتر فربر می گوید که کلید موفقیت برای اینکه کودک یابد بگیرد خودش به تنهایی بخوابد این است که تا زمانیکه هنوز بیدار است او را در تختش بگذارید و سپس دوباره او را بوس کرده و چراغ را خاموش کنید و از اطاقش بیرون بیایید حالا اگر کودکتان شروع به گریه کرد مراحل زیر را پیروی کنید:

مرحله اول: زمانیکه کودکتان شروع به گریه می کند تا مدت زمان مشخصی به اطاق او برنگردید. این زمان مشخص به شرح زیر می باشد:

• شب اول: 3 دقیقه برای اولین بار، 5 دقیقه برای دومین بار، 10 دقیقه برای موارد بعدی.

• شب دوم: 5 دقیقه برای اولین بار، 10 دقیقه برای دومین بار، 12 دقیقه برای موارد بعدی.

• شب سوم به بعد: به تدریج این فاصله ها را 2-1 دقیقه افزایش دهید.

البته به یاد داشته باشید که این مدت زمان برای صبر کردن پیش از آنکه مجدداً به اطاق او بروید، حتماً نباید ثابت باشند اگر بعنوان مثال شما نمی توانید و تحمل اینکه 10 دقیقه صبر کنید را ندارید زودتر به اطاق او برگردید.

مرحله دوم:برای مدت 1 تا 2 دقیقه به اطاق او بروید. فاقد اینکه چراغ را روشن کنید و یا او را بغل کنید، به او اطمینان دهید که شما نزدیک او هستید. آرام به او بگویید که الان وقت خواب است و شما نیز می خواهید بخوابید. سپس حتی اگر هنوز هم گریه می کند اطاقش را ترک کنید.

مرحله سوم:این بار مدت زمان بیشتری را بیرون اطاق او منتظر بمانید و هربار همان عمل را انجام دهید که به مدت 1 یا 2 دقیقه با چراغ خاموش به اطاق او سر بزنید و او را از حضور خودتان مطمئن کنید و او را نوازش کرده و یا ببوسید و درحالی که هنوز بیدار است اطاقش را ترک کنید.

مرحله چهارم:این کار را آنقدر تکرار کنید تا کودکتان در حالی که شما خارج از اطاقش هستید، به خواب رود.

مرحله پنجم:اگر که کودکتان در نیمه شب بیدار شد پس از اینکه اطمینان حاصل کردید که بیدار شدنش بعلت مریضی و یا درد نمی باشد، همان روش را ادامه بدهید و هر بار مدت زمان صبر کردنتان را چند دقیقه بیشتر کنید تا به بیشترین زمان مجاز برای آن شب برسد.

مرحله ششم:مدت زمان سر زدن به اطاق کودکان را در هر شب به اندازه 2-1 دقیقه افزایش دهید. دکتر فربر معتقد است که بیشتر کودکان پس از شب سوم یا چهارم فاقد گریه کردن خود به خواب می روند. البته این زمان برای کودکان متفاوت می باشد. اگر کودک شما هیچ پیشرفتی پس از انجام این روش نشان نداد، می توانید پس از چند هفته توقف، دوباره این روش را انجام دهید.

بسیاری از والدین و متخصصان کودک مخالف روش دکتر فربر می باشند. این مخالفین معتقدند که رها کردن کودک در حالی که او گریه می کند حتی برای مدتی کوتاه ، می تواند پیامدهای بلند مدت بر روی کودک داشته باشد.یکی از این پیامدها این است که کودک اعتمادش را به مادر و پدر خود از دست می دهد. زیرا که او آنها را بعنوان منبع ایمنی و آرامش خاطر خود می شناسد و هنگامی که آنها به گریه های او سریعاً پاسخ ندهند، او از آنها نا امید می شود.

پاسخ دکتر فربر به این نوع اعتراضات این است کهاگر شما در طول روز به میزان زیاد عشق و محبت به کودکتان نشان دهید و همه نیازها و احتیاجات او را برآورده کنید، اینکه به گریه کردن او در شب بلافاصله عکس العمل نشان ندهید، اثری منفی بر روی او نخواهد گذشت. او می گوید «کودک کوچک در این سن هنوز نمی داند که چه چیز برایش خوب و چه چیز برایش بد است. اگر او به چیزی که بخواهد نرسد گریه خواهد کرد. اگر او بخواهد با یک چاقوی تیز بازی کند شما به او اجازه نخواهید داد و هر چقدر هم که او در مقابل گریه کند شما تصمیمتان را عوض نخواهید کرد و پس از آنهم احساس عذاب وجدان نخواهید داشت که کودکتان به خاطر اینکه به او چاقو را نداده اید 20 دقیقه گریه کرد و نیز از پیامدهای روانی آن گریه نیز نگران نخواهید بود. عادتهای غلط خوابیدن و کم خوابی نیز برای کودکان مضر است و این وظیفه شماست که آنها را اصلاح کنید.»

حالا که با روش دکتر فربر آشنا شدید این بسته به شماست که آیا می خواهید این روش را امتحان کنید یا نه. در صورت امتحان این روش نتیجه آنرا در قسمت تبادل نظر برای سایر خوانندگان نیز یادداشت کنید.

2- روش دکتر سیرز:

پروفسور سیرز متخصص اطفال در دانشگاه کالیفورنیا می باشد. پروفسور سیرز یکی از منتقدان روش دکتر فربر است. پروفسور سیرز معتقد است که نیازمندیهای کودک چه در شب چه در روز باید توسط والدین مورد توجه قرار گیرد و به آنها پاسخ داده شود.

او همچنین خوابیدن کودک در تخت پدر و مادر را تشویق کرده و می گوید کیفیت خواب کودک در حالی که پیش پدر و مادرش بخوابد بسیار بالاتر است و این کودکان دارای اعتماد به نفس بیشتری می شوند. البته به خاطر داشته باشید که برخی از متخصصان معتقدند خوابیدن کودک در تخت پدر و مادر در سنین نوزادی و درکمتر از 6 ماهگی می تواند احتمال بروز سندرم ناگهانی مرگ کودک را افزایش دهد.

توصیه های دکتر سیرز برای خواباندن کودک به شرح زیر است:

• نسبت به عادات خواب کودک خود واقع بین باشید:دکتر سیرز معتقد است که خوابیدن نیز مانند خوردن نباید به زور به کودک تحمیل شود. بهترین کاری که شما می توانید بکنید این است که برای کودکتان محیطی را فراهم کنید تا کمک کند تا کودک خوابش بگیرد. هدف شما باید این باشد که کودکتان نظری مثبت نسبت به خواب پیدا کند. او باید بهفمد که خواب یک پدیده لذت بخش است و در هنگام خواب و هنگامی که از خواب بیدار می شود (حتی اگر نیمه شب باشد) احساس امنیت کند.اگر شما از سنین کم کودک به او خوابیدن در آرامش را یاد دهید هر دو می توانید از خوابیدن طولانی لذت ببرید.

• انعطاف پذیر باشید:پروفسور سیرز معتقد است که هیچ یک روش خاصی نیست که برای همه کودکان کار کند و یا حتی هر شب برای یک کودک کار کند او می گوید " اگر برنامه خوابی را برای کودکتان پیاده می کنید که می بینید اثر ندارد، آنرا ادامه ندهید و برنامه ای دیگر را شروع کنید که با زندگی شما هماهنگی دارد و می تواند برای شما کار ساز باشد. کودکان خلق و خوی متفاوت دارند و این امر در مورد عادات خواب آنها نیز صدق می کند. بنابراین اگر کسی می گوید که برا ی کودک او فلان روش کار می کند، آن روش ممکن است برای شما جواب ندهد. لذا آماده باشید تا روشهای مختلف را برای خواباندن کودکتان به کار برید، هر مدام بهتر جواب داد به همان بچسبید. البته با بزرگ شدن کودک و وارد شدن او به مرحله جدیدی از رشد و تکامل، روش قدیمی ممکن است دیگر کارساز نباشد. بنابراین فکر خود را برای امتحان روشهای دیگر باز بگذارید. در پیدا کردن روشهای مناسب خواباندن کودکتان سعی کنید که از قلب و غریزه مادریتان فرمان بگیرید. در این صورت مطمئناً روشی که برای خانواده شما عملی است را پیدا خواهید کرد".

• تصمیم بگیرید که کجا برای خوابیدن کودک بهترین است:هیچ جا برای خواباندن کودک، درست و یا غلط نمی باشد. چیزی که مهم است این است که همه خانواده به راحتی بخوابند. حالا کودک شما می تواند در گهواره، تخت نرده دار، تخت فاقد نرده و یا در تختخواب شما بخوابد. شما باید ببینید که شما و کودکتان با کدام عمل راحت تر هستید. بسیاری از کودکان ترجیح می دهند که حداقل برای مرحله خوابیدن در تخت پدر و مادرشان بخوابند و پس از اینکه خواب آنها سنگین شد شما می توانید آنها را به تخت خودشان مستقل کنید. این روش می تواند بسیار آرام بخش برای کودک باشد زیرا که او پیش از خواب از اینکه بغل پدر و مادر باشد لذت برده و احساس امنیت می کند. بنابراین زودتر و راحت تر به خواب می رود. و یا اینکه می توانید او را در تخت خودش خوابانده و درکنار او بنشینید تا به خواب برود. شما خود بهتر می دانید که چه چیزی برای شما و فرزندتان بهتر است.

دکتر سیرز خواباندن کودک را به سه فاز تقسیم کرده و تکنیک های مختلفی را برای هر مرحله پیشنهاد می کند.

1- روشهای آماده کردن کودک برای خواب

2- روشهای کمک به خواباندن کودک برای تمام طول شب.

3- روشهای خواباندن کودک در صورتی که نصف شب بیدار شد.

1- روشهای آماده کردن کودک برای خواب:

دکتر سیرز معتقد است که شما نمی توانید کودک خود را به خوابیدن مجبور کنید بلکه خواب باید در حالت عادی سراغ کودک بیاید. وظیفه شما بعنوان پدر و مادر این است که شرایطی را فراهم آورید که خوابیدن را برای کودک جالب توجه کرده و به او اشاراتی را نشان دهید که وقت خواب فرا رسیده است.

توصیه های دکتر سیرز برای آماده کردن کودک برای خواب به شرح زیر می باشد:

• اجازه دهید کودکتان به یک سری عادات مربوط به خوابیدن عادت کند:

در این میان می توانید تکان دادن کودک در بغل و یار روی پا، شیر دادن (از سینه یا با شیشه)، شعر یا قصه خواندن و یا بغل کردن یک عروسک یا پتو را امتحان کنید. البته به یاد داشته باشید که معمولاً کودکان با هر روشی که عادت کنند به خواب روند، انتظار دارند که در صورت بیدار شدن در میان شب نیز همان روش برایشان پیاده شود. بنابراین اگر او را تکان داده و یا شیر دهید او انتظار دارد که نصفه شب که از خواب بیدار می شوند نیز تکان داده شده و یا شیر بخورد، این ممکن است برای شما کمی خسته کننده باشد.

• دلپذیر کردن روز:

دکتر سیرز معتقد است، اگر که کودک شما روزی پر از آرامش داشته باشد شب را بهتر خواهد خوابید .هر چه که شما با او در طول روز نزدیک تر باشید و با بغل کردن و ابراز محبت او را در طول روز آرام نگه دارید، او شب را نیز در آرامش خواهد خوابید. اگر در شب کودک شما خوب نمی خوابد و مکرراً از خواب بیدار می شود، فکر کنید که روز را چگونه گذرانده است. آیا شما آنقدر مشغول بوده اید که نتوانسته اید به او توجه کافی داشته باشید و یا در مهد کودک مربی ها برای او وقت کافی نگذاشته اند؟ خواب شب کودک ارتباط مستقیم با کیفیت وقت گذراندن او در روز دارد.

• در طول روز در ساعاتی مقرر او را بخوابانید:

اگر تاکنون کودک شما به خوابیدن در طول روز در ساعاتی مشخص از روز عادت نکرده است، همین الان شروع کنید به مدت یک تا دو هفته در ساعاتی از روز که می دانید او خسته تر از باقی زمانهاست و خود شما هم خسته هستید او را به تخت خود برده و در کنار هم دراز بکشید تا او خوابش ببرد. با تکرار این کار بدن او کم کم به ساعت خواب و میزان خواب در روز عادت می کند. اگر کودک شما به مهد کودک می رود از مربیانش بخواهید که هر روز یک ساعت او را در تختخواب گذاشته و آماده خواب کنند.

• حتماً برای کودک یک روتین مشخص پیش از خواب درست کنید:

کودکانی که دارای روتینی برای خوابشان هستند و از طرف پدر و مادر سیگنالهای مشخص و تکراری برای خواب دریافت می کنند، بهتر و طولانی تر در طول شب می خوابند. یک روتین خوب برای کودک می تواند حمام آب گرم به همراه ماساژ ملایم پس از آن، تکان دادن کودک در بغل ، شیر دادن به او و قصه، لالایی یا کتاب خواندن باشد. به این ترتیب هر شب که این کارها را برای کودک تکرارکنید او می داند که از او انتظار دارید تا بخوابد. مغز در حال رشد کودکان مانند رایانه می ماند که هزاران رشته و تابع را در آن ذخیره می کند تا از آنها یک طرح بسازد. وقتی که شما روتین قبل از خواب را برای او تکرار کنید، مغز او برنامه ریزی می شود تا با شروع این رشته بداند که وقت خواب رسیده است.

• در طول روز او را سیر نگه دارید.

کودک شما الان باید فرق روز و شب را کامل یاد گرفته باشد که روز برای غذا خوردن و شب برای خوابیدن است. ولی در این سن کودکان آنقدر مشغول بازی هستند که ممکن است تمایلی به غذا خوردن نداشته باشند. ولی شما اطمینان حاصل کنید که او سه وعده غذای کامل و دو وعده غذای میان روزی داشته باشد و پیش از خواب نیز به او شیر بدهید تا نیمه شب از گرسنگی بیدار نشود.

2- روشهای کمک به خواباندن کودک برای تمام طول شب.

• لباس خواب راحت تن کودک کنید و دمای اطاق را طوری تنظیم نمایید که کودک در میان شب احساس گرما یا سرما نکند. در زمستان بهتر است از کیسه خواب برای کودک استفاده کنید. زیرا که کودکان در این سن حتی در خواب نیز بسیار پر جنب و جوش هستند و به احتمال خیلی زیاد پتو را از رویشان پس می زنند.

• بسیاری از کودکان در این سن دارای خوابی سبک می باشند و با کوچکترین صدا از خواب بیدار می شوند بنابراین بهتر است در اطاق او را بسته تا سرو صدا او را بیدار نکند. همچنین می توانید لولای در را روغن بزنید تا در صورت که بخواهید به کودک سر بزنید صدای قیج قیج نداشته باشد. همچنین برای اطاق کودک پرده کلفت مد نظر بگیرید تا نور صبحگاهی و یا احیاناً نور ماشین ها او را از خواب بیدار نکند.

• می توانید در طول شب برای کودک صداهای یکنواخت و تکراری را از طریق ضبط صوت پخش کنید این صداهای یکنواخت که به «صدای سفید» شناخته می شوند کمک می کنند تا اگر کودک در طول شب بیدار شده دوباره به خواب رود. این صداها می توانند صدای ضبط شده یک آبشار، اقیانوس، صدای حبابهای یک آکواریوم، صدای یک پنکه و یا حتی صدای از راه دور یک جاروبرقی باشد. می توانید هر کدام از این صداها را برای کودک ضبط کرده و در طول شب آنرا برای او پخش کنید.

• در شبهای سرد، پیش از اینکه کودک را در تختش بگذارید ملافه و متکایش را گرم کنید. برای این کار می توانید یک حوله را روی شوفاژ داغ کرده و به مدت ده دقیقه پیش از اینکه کودک را در تختش بگذارید، روی ملافه اش بیاندازید. سپس حتماً ابتدا حوله را از تخت برداشته و کودک رت در تخت قرار دهید. این کمک می کند تا کودک خواب عمیق تر و راحت تری داشته باشد.

3- روشهای خوباندن کودک در صورتی که نصفه شب بیدار شد:

دکتر سیرز می گوید اگر که کودکتان در طول شب از خواب بیدار شد روشی را در پیش بگیرید که به نیازهای کودکتان اهمیت داده و راحتی و اعتماد او را به عنوان اولویت در نظر بگیرید. البته این روش باید به گونه ای باشد که هم کودک و هم شما سریعاً دوباره به خواب برگردید. اگر کودکتان در نیمه شب شیر می خواهد بهتر است که همان ابتدا به او سینه یا شیشه بدهید نه اینکه بگذارید نیم ساعت او گریه کند و بعد از زور خواب بالاخره راضی شوید که به او شیر بدهید. فایده بهتر خوابیدن کودک و شما بسیار غالب تر از مضرافتی است که نخواهید به او شیر دهید.

اگر بتوانید تا قبل از اینکه کودکتان به طور کامل بیدار شود به او برسید، می توانید از کامل بیدار شدن او جلوگیری کنید. اگر کوکتان پستانک می خورد می توانید با دادن پستانک به او و یا با قرار دادن دستهایتان بر پشت کودک و ضربه زدن آرام به پشت او طوری که این ضربه ها با ضربان قلب شما هم آهنگ باشد، از کامل بیدار شدن او جلوگیری کنید و کمک کنید او دوباره وارد خواب عمیق شود.

اگر شما همه این کارها را امتحان کردید و باز هم کودک شما مکرراً در طول شب بیدار می شود، ممکن است یک دلیل پزشکی در پشت این بی خوابیها وجود داشته باشد. بنابراین بهتر است با پزشکتان صحبت کنید.

همانطور که دیدید در روش پروفسور سیرز کودک محور ایجاد این روشها می باشد. اگر خواستید روشهای دکتر سیرز را امتحان کنید در قسمت تبادل نظر ما را نیز در جریان موفقیت و یا عدم موفقیت این روش قرار دهید.

گردآوری : عظیمی کارشناس روان شناسی بالینی