آکاایران: گلودرد استرپتوکوکی توسط باكتری استرپتوكوک گروه A که بسيار مسری است ایجاد می‌شود و از طريق ذرات آب موجود در هوا منتقل می‌شود. این گلودرد چرکی در اواخر پاییز، زمستان و اوایل بهار و همچنین در بچه‌های دبستانی و خواهران و برادرانشان شایع‌تر است اما می‌تواند در هر زمانی از سال و در هر سنی هم ظاهر شود. در ادامه این مقاله از مجموعه مقالات آکا, به عوامل دخیل در شکل گیری این گلودرد همچنین شناسایی ، پیشگیری و درمان گلو درد چرکی کودکان خواهیم پرداخت. باما همراه باشید.
انواع گلو درد
- گلو درد ناشی از ویروس ها
ویروس های مختلفی ممکن است ایجاد گلو درد کنند . کودکی که مبتلا به گلو درد ویروسی می شود در برخی موارد علائم دیگری مانند قرمزی چشم ، ترشح از بینی ، گرفتگی صدا ، سرفه ، نفس تنگی و خس خس دارد . تشخیص و درمان این نوع گلو درد با پزشک متخصص است . ولی به طور کلی درمان عبارتند از استراحت ، نوشیدن مایعات و استفاده از تب بر مسکن می باشد . چون آنتی بیوتک ها بر روی ویروس ها موثر نیستند ، مصرف آنها بی فایده است .
- گلو درد ناشی از باکتری
دلایل ایجاد گلودرد چرکی
گلودرد چرکی در اثر عفونت ناشی از یک باکتری به نام استروپتوکوک ایجاد می‌شود. انواع مختلفی از این باکتری وجود دارند ولی دو نوع اصلی آن عبارتند از استروپتوکوک گروه A و استروپتوکوک گروه B.
استروپتوکوک گروه A که به نام استروپتوکوک پیوژنز نیز نامیده می‌شود، عامل اصلی بیشتر عفونتهای گلو می‌باشد، اگرچه می‌تواند عاملی برای ایجاد بیماریهای دیگری نیز باشد، مانند: سندروم شوک سمی، مخملک و عفونتهای پوستی مانند زردزخم و سلولیت.
استروپتوکوک گروه B کمتر متداول بوده و می‌تواند منجر به بیماریهای جدی‌تری شود، مانند : عفونتهای خونی، پنومونی باکتریایی و عفونت غشاء پیرامون نخاع و مغز بانام مننژیت.
باکتری عفونت گلو به شدت واگیردار بوده و می‌تواند به‌راحتی توسط تماس منتقل شود. علت شایع بودن آن در میان کودکان نیز همین است. وجود تعداد زیادی کودک در فضای بسته باعث می‌شود که باکتری به‌راحتی منتقل شود. معمولاً با شدیدتر بودن نشانه‌های بیماری در چند روز اول پس از انتقال باکتری، احتمال سرایت بیماری به دیگران بیشتر می‌باشد. در صورت عدم درمان، در طول بیش از سه هفته هم ممکن است که بیماری به دیگران سرایت کند.
باکتری استروپتوکوک گروه A عموماً در غشاء مخاطی بینی، گلو و دهان وجود دارد. این باکتری بیشتر توسط ذرات آب میکروسکوپی به هنگام سرفه یا عطسه سرایت می‌کند. همچنین تماس دست با در، تلفن، صفحه‌کلید یا دیگر وسایلی که آلوده به باکتری باشند نیز می‌تواند سبب انتقال باکتری شود.
گلو درد در نوزادان کمتر از شش ماه
آبریزش شفاف یا ترشحات مخاطی از بینی ، بی اشتهایی ، گریه زیاد ، بی خوابی و تحریک پذیری است و درجه حرارت بدن کودک ممکن است مختصری بالا باشد .
گلو درد در کودکان 6 ماهه تا 3 ساله
ویژگی های گلو درد ناشی از این باکتری در این سن اینست که حقیقتا کودک مبتلا به تورم حلق و بینی است . ترشحات غلیظ و چرکی ممکن است از بینی او دفع شود . غدد لنفاوی او بزرگ است و تب او در حدود 38 تا 3 درجه سانتیگراد است . کودک در این سن ممکن است در نتیجه این گلو درد دچار گوش درد و سینوزیت گردد.
گلو درد در کودکان بزرگتر از 3 سال
در این سن بیماری به شکل ورم شدید لوزه ها یا تمام حلق ظاهر می شود. کودک در هنگام بلع در گلوی خود درد شدیدی احساس می کند و از سردرد شکایت داد و کاملا بی اشتهاست .
شناسایی گلو درد چرکی در کودکان
پزشک اطفال در وهله اول به بررسی وضعیت جسمانی کودک می پردازد. در صورتی که متخصص به گلودرد چرکی مشکوک شود، در راستای کسب اطمینان خاطر از کشت گلو استفاده می کند. متخصص در کشت گلو، یک گوش پاک کن را به انتهای گلو کودک آغشته می کند.
پس از تکمیل نمونه برداری دو روش برای شناسایی عامل گلو درد میسر است. روش اول تست سریع تشخیص آنتی ژن نام دارد که برای پاسخ دهی نیازمند چند دقیقه زمان است.
روش دوم، به وسیله ی ارسال نمونه برای کشت به آزمایشگاه تکمیل می شود. نتیجه ی آزمایش به روش دوم قطعی تر است و برای پاسخ دهی نیازمند چند روز زمان است.
نشانه های گلو درد چرکی کودکان
نشانه های گلو درد چرکی در کودکان به عامل تشکیل دهنده عفونت بستگی دارد. زمانی که گلود درد از وجود ویروس اعم از آنفولانزا نشات می گیرد، با نشانه هایی اعم از سرفه، آبریزش بینی، نفس تنگی، قرمزی چشم و گرفتگی صدا بروز پیدا می کند.
احتمال می رود به موجب عفونت استرپتوکوکی در سرتاسر بدن کودک راش قرمز نمایان شود. این نوع قرمزی در بدن با عنوان مخملک شناخته می شود و با مصرف دارو های آنتی بیوتیکی قابل درمان است.
از سری نشانه های رایج گلو درد چرکی در کودکان می توان به موارد ذیل اشاره کرد:
• استفراغ
• سردرد
• احساس درد در دل و معده
• عفونت چشم
درمان عفونت گلو در نوزادان
خوشبختانه عفونت گلو با مصرف یک دوره آنتی‌بیوتیک مانند آموکسی‌سیلین و پنی‌سیلین درمان خواهد شد. آنتیبیوتیکها باعث تسکین بیماری نوزاد شده و نشانه‌های بیماری را به سرعت از بین می‌برند. همچنین آنتیبیوتیکها احتمال انتقال بیماری از نوزاد به دیگران را به میزان زیادی کاهش می‌دهند. چنانچه از زمان مصرف آنتی‌بیوتیک درکودکان ۲۴ ساعت گذشته باشد، گلودرد دیگر واگیردار نخواهد بود.
با این حال مطمئن شوید که کودک مصرف دوره آنتی‌بیوتیک را کامل کند. حتی اگر حال بیمار رو به بهبود باشد، به این معنی نیست که باکتری کاملاً از بین رفته است. قطع زودهنگام دارو می‌تواند سبب بازگشت علائم بیماری شده و در نتیجه باعث ایجاد عفونت شدیدتر و بیماریهای خطرناک‌تر شود.همچنین تمام نکردن دوره کامل آنتی‌بیوتیک خطر ایجاد سوپر باکتری یا ابَر باکتری را که در برابر آنتی‌بیوتیکهای متداول مقاوم می‌باشد را افزایش می‌دهد. در نتیجه پزشک مجبور به تجویز داروهای قویتری شده که ممکن است مصرف آن برای نوزاد مشکل باشد.
مراقبت در نوزاد در منزل
برای راحتی کودک و بهبود بیماری او، اطمینان حاصل کنید که کودک در منزل استراحت کند. به محض این که مطمئن شدید که کودک مبتلا به گلودرد چرکی است، برای حداقل ۲۴ ساعت تا چند روز پس از مصرف آنتی‌بیوتیک از او در منزل مراقبت کنید تا اینکه نشانه‌های بیماری تسکین پیدا کند. این کار باعث می‌شود که بیماری به دیگران منتقل نشود.نوزاد برای تسکین درد گلو باید مقدار زیادی آب سرد، آب‌میوه یا بستنی مصرف کند. مایعات گرم مانند سوپ یا چای بابونه هم می‌توانند علائم بیماری را تسکین دهند. چنانچه نوزاد بتواند قرقره کند، یک قاشق چایخوری نمک را در یک لیوان آب حل کرده و به کودک بدهید تا قرقره کند. این کار درد گلو را کاهش داده و باکتریهای گلو را از بین می‌برد.
مسکن‌هایی که نیاز به نسخه پزشک ندارند هم برای کاهش علائم گلودرد مفید هستند.. برای مثال میتوانید از استامینوفن یا ایبوپروفن استفاده کنید (مصرف ایبوپروفن تنها برای کودکان ۶ ماه یا بزرگتر مجاز است ) . به هیچ عنوان به کودک آسپیرین ندهید. مطالعات نشان می‌دهند که آسپیرین خطر ابتلا به سندروم ری را افزایش می‌دهد. این بیماری نادر سبب تورم در مغز و کبد شده و منجر به مرگ می‌گردد.
یک دستگاه بخور سرد در اتاق نوزادان به هنگام خواب می‌تواند مفید باشد. این کار درد نوزاد را کاهش داده و تنفسش را آسان می‌کند. حتماً از یک دستگاه بخور تمیز استفاده کنید. چرا که یک دستگاه بخور کثیف می‌تواند میکروبها و باکتریهای بیشتری را وارد هوا کند.
پیشگیری از ابتلا به گلودرد چرکی در نوزادان
پیشگیری از ابتلا به گلودرد چرکی با توجه به اینکه سیستم ایمنی نوزاد تازه در حال شکل‌گیری است، آسان نمی‌باشد. بیشتر افراد چه کودک و چه بزرگسال (شامل بانوان باردار) بدون داشتن هیچ‌گونه نشانه‌ای حامل باکتری عفونت گلو هستند و درنتیجه نمی‌توان به درستی بیماری را در آنها شناسایی یا از انتقال آن جلوگیری کرد.برای کاهش خطر ابتلا به گلودرد چرکی می‌توان به کودکان آموزش داد تا دستانشان را به طور صحیح بشویند. مطمئن شوید که کودکان دستانشان را به خصوص قبل از صرف غذا و پس از بازگشت از مهد کودک، بازی یا گردش بشویند.
به علاوه مراقب باشید که افراد سالم از اسباب‌بازیها، نوشیدنی، ظروف و دیگر وسایل کودکان بیمار استفاده نکنند. همچنین بایستی مسواک کودک را پس از درمان بیماری تعویض کرد. اگرچه کودک پس از درمان بیماری گلودرد چرکی مقداری در برابر باکتری عفونت گلو ایمن می‌باشد، با این حال ممکن است دوباره دچار عفونت شود.
درمان گلو درد چرکی کودکان
درمان بیماری های ویروسی نیازمند یک دوره نقاهت است. در واقع گلو درد ناشی از ویروس با مصرف دارو به صورت فوری درمان نمی شود و برای تکمیل روند درمان نیازمند طی شدن یک دوره دارد.
بهره گیری از دارو
شناسایی عامل گلو درد به موجب مصرف داروهای آنتی بیوتیک و چرک خشک کن براساس نوع بیماری حائز اهمیت است. در واقع متخصص اطفال بر اساس عامل شکل گیری گلو درد چرکی اقدام به تجویز دارو می کند.
دارو های آنتی بیوتیکی در راستای درمان گلو درد استرپتوکوکی ناشی از باکتری و عفونت مؤثر واقع هستند. در مقابل برای درمان گلو درد ویروسی، دارو های چرک خشک کن و تب بر کارساز است.
با شناسایی نادرست عامل بیماری، احتمال می رود به موجب مصرف آنتی بیوتیک برای درمان ویروس، میکروب های مفید موجود در بدن هدف قرار بگیرند و بدن در برابر عفونت تضعیف گردد.
زمانی که کودک در رده ی سنی قرار دارد که می تواند دارو مصرف کند، متخصص اطفال دارو های ضد درد و مسکن اعم از ایبوپروفن را تجویز می شود.
بهتر است بدانید مصرف آسپرین در خردسالان ریسک سندرم ری را تشدید می کند.
نوشیدن مایعات
یکی از روش های تسکین درد گلو در کودک نوشیدن مایعات سرد خانگی و بستنی است. با مصرف مایعات آب مورد نیاز بدن تأمین می شود و حجم چشمگیری از درد گلو کاهش پیدا می کند.
مواد غذایی ادویه دار و ترشیجات جزو مواد غذایی تحریک کننده قرار دارند که قادر هستند نشانه های بیماری را تشدید کنند.
غرغره کردن آب گرم نیز گزینه مناسبی برای تسکین درد گلو به شمار می رود. البته توجه داشته باشید برای غرغره کردن ضرورت دارد تا کودک در سن مناسب قرار داشته باشد.
علاوه بر این، ترکیب آب گرم با عسل کمک چشمگیری به درمان گلودرد چرکی می کند.
نوعی مسمومیت غذایی به نام بوتولیسم اطفال وجود دارد که از مصرف عسل زیر یک سال نشأت می گیرد. بدین ترتیب مناسب ترین سن برای مصرف عسل در کودکان حداقل پس از تکمیل دوازده ماهگی است.
گلودرد چرکی دربازه زمانی طولانی منجر به شکل گیری آبسه گلو می شود
استراحت
یکی از روش های تسکین ناراحتی گلو کودک، استراحت است. در زمان استراحت بدن برای ارتقا سلامتی و سیستم ایمنی اقدام می کند و روند بهبودی را تسریع می بخشد.
علاوه بر این، تعبیه دستگاه بخور سرد کمک شایانی به تسکین گلو درد کودک می کند. توصیه می شود دربازه های زمانی مشخص در راستای پاک سازی دستگاه بخور اقدام کنید. زیرا وجود آلودگی در دستگاه قادر است میکروب ها را از طریق هوا پخش نماید.
وجه تمایز گلو درد چرکی و گلو درد ویروسی
میان نشانه های گلو درد ناشی از ویروس و چرک تفاوت چشمگیری وجود دارد. زمانی که کودک به موجب ویروس به گلو درد مبتلا شده است، نشانه هایی نظیر آبریزش بینی، گرفتگی صدا و سرفه در بدن او مشهود است.
در مقابل در هنگام ابتلا به عفونت در بدن احساس خستگی و کوفتگی، التهاب در سقف دهان، تورم در لوزه، تب، گلو درد و سوزش در ناحیه گلو بروز پیدا می کند.
روش های پیشگیری از ابتلا به گلو درد چرکی کودکان
آموزش نکات بهداشتی به کودک در پیشگیری از ابتلا به بیماری گلودرد چرکی کمک شایانی می کند.
آگاه سازی کودک از نقش عطسه و سرفه در انتقال ویروس رفتاری کار آمد است. شما می توانید به کودک یاد دهید که در حین عطسه و سرفه، ضرورت دارد به منظور جلوگیری از پخش ترشحات جلوی دهان خود را به وسیله ی دستمال پوشش دهد.
علاوه بر این، اکثر بیماری های ویروسی که در گروه همسالان انتقال پیدا می کند، از تماس صورت به صورت و قرار گیری در معرض ترشحات تنفسی نشات می گیرد.
شما می توانید به کودک آموزش دهید در صورت قرار گیری در معرض ترشحات تنفسی، دست و صورت خود را به روش اصولی شست و شو دهد.
همچنین شست و شوی مکرر دست قبل از صرف غذا و عدم استفاده از بطری، لیوان، ظرف، مسواک و اسباب بازی مبتلایان به گلو درد احتمال ابتلا به بیماری را کاهش می دهد.
عوارض درمان نکردن گلودرد استرپتوکوکی در کودکان
چنانچه عفونت گلوی کودکان درمان نشود، عوارض زیر بروز می‌یابد.
آبسه
عفونت گلو به ندرت در بافت‌های اطراف گردن نیز پخش می‌شود و ورم عفونی بزرگی را در گردن ایجاد می‌کند که آبسه پری‌تونسیلار نامیده می‌شود. در این حالت توده بزرگی کنار گردن دیده می‌شود و کودک به سختی می‌تواند عمل بلع یا حتی تنفس را انجام دهد.
تب روماتیسمی
باکتری استرپتوکوک به ندرت وارد جریان خون می‌شود و به قلب می‌رسد. باکتری راه یافته به قلب به یکی از دریچه‌های قلب می‌چسبد و باعث تب روماتیسمی می‌شود. باکتری توده عفونی کوچکی را روی دریچه ایجاد می‌کند که عملکرد قلب را مختل می‌سازد.
گلومرولونفریت
گلومرولونفریت نوعی التهاب کلیه است که عفونت استرپتوکوکی واقعی کلیه نیست و زمانی بروز می‌یابد که سیستم ایمنی آنتی بادی‌هایی را برای حمله به باکتری استرپتوکوک تولید می‌کند، اما پادتن به اشتباه به کلیه‌ها نیز حمله می‌کند و در نتیجه کلیه‌ها موقتاً از کار می‌افتد. وجود خون در ادرار، ادرار قرمز رنگ یا به رنگ کولا، نشانه‌ای از التهاب کلیه است و بیمار باید برای درمان بستری شود.
مخملک
تب اسکارلت یا مخملک در اصل از عوارض عفونت گلو در کودکان نیست و صرفاً نوعی واکنش آلرژیک به باکتری است که راش پوستی قرمز، جوش‌دار و زبری را در سراسر بدن ایجاد می‌کند. مخملک خطرناک‌تر از چرک گلو نیست، هر چند باعث کسالت و بدحالی بیشتر کودک می‌شود. به جز آنتی بیوتیک‌های مخصوص درمان عفونت هیچ درمان دیگری برای این راش پوستی وجود ندارد.