آکاآپ: بدن از بخش‌های مختلفی تشكیل شده است كه بسیاری از آنها از بیرون قابل مشاهده نیستند اما حتی این بخش‌های غیرقابل مشاهده هم مثل اعضای سطحی بدن، دچار بیماری‌های مختلف می‌شوند و در این مواقع باید به دقت مورد بررسی قرار گیرند. با توجه به این كه این اعضای داخلی به راحتی برای معاینه در دسترس قرار ندارند، باید از روشی دیگر برای معاینه و آزمایش آنها استفاده كرد.
مرسوم‌ترین روش‌هایی كه تاكنون برای این منظور به كار گرفته شده، روش‌های تصویربرداری مثلا سی‌تی‌اسكن یا ام.آر.آی بوده‌اند اما این روش‌ها هم محدودیت‌هایی دارند. به طور مثال اگر نیاز به نمونه‌برداری از یك عضو داخلی شود، با این روش‌ها نمی‌توان نمونه‌برداری كرد. به همین دلیل پزشكان دست به دامن ابزار دیگری می‌شوند كه آندوسكوپ نامیده می‌شود و بسیاری از محدودیت‌های روش‌های قبلی را ندارد. این ابزار به طور گسترده در پزشكی مورد استفاده قرار می‌گیرد و انواع مختلفی از آن كه هر كدام كاربرد خاصی دارند، در مراكز پزشكی وجود دارند.
به نقل از دکتر رضادوست متخصص گوارش آندوسکوپی مجاری فوقانی دستگاه گوارش (که به عنوان EGD یا ازوفاگوگاسترودئودنوسکوپی نیز شناخته می شود) روشی است که امکان تشخیص و درمان مشکلات مجرای فوقانی دستگاه گوارش (UGI) را فراهم می کند.
برای انجام این کار، پزشک از یک لوله منعطف بلند که سر آن یک لامپ وجود دارد و اندوسکوپ نامیده می شود استفاده می کند. اندوسکوپ از دهان، گلو و سپس مری، معده و اثنی عشر (بخش ابتدایی روده کوچک) عبور داده می شود. پزشک می تواند داخل ارگان ها را بررسی کرده و ناهنجاری ها و مشکلات را شناسایی کند.
علاوه بر انجام معاینه چشمی مسیر UGI با اندوسکوپ، پزشک می تواند از طریق اندوسکوپ نمونه بافتی برای بیوپسی تهیه کند، اشیای خارجی را بردارد، هوا یا مایع را به تدریج به مجرا منتقل کند، خونریزی را متوقف کند یا روش درمانی مانند جراحی اندوسکوپی، لیزردرمانی یا اتساع (گشاد کردن) را پیاده کند. یک دوربین در سر اندوسکوپ تصاویر را به مانیتور تلویزیون مانند منتقل می کند.
آندوسکوپی با بیهوشی که اخیرا توسط بیماران مورد استقبال قرار گرفته است انجام آندوسکوپی را تسهیل کرده است.
در چه مواردی کودک نیاز به اندوسکوپی مجاری فوقانی دستگاه گوارش دارد؟
به نقل از کلینیک یادمان اندوسکوپی مجاری فوقانی دستگاه گوارش ممکن است برای تشخیص مشکلات ساختاری یا عملکردی مری، معده و/یا دوازدهه انجام شود. از جمله این مشکلات می توان به موارد زیر اشاره کرد:
- اختلال در بلع
- کاهش وزن یا کاهش اشتها
- درد در قسمت فوقانی شکم یا سینه که ارتباطی به قلب کودک نداشته باشد
- بیماری رفلاکس معده به مری (GERD)
- استفراغ مداوم بدون علت مشخص
- رفع گرفتگی مسیر در مواردی مانند گیرکردن غذا یا سکه در مری
- بررسی آسیب ناشی از بلع موادی مانند مواد قلیایی و شوینده های خانگی
- بررسی احتمال ازوفاژیت ائوزینوفیلی یا ارزیابی مجدد مری پس از خروج یا ورود مجدد غذا
bs3
چطور کودک را برای اندوسکوپی آماده کنیم؟
پزشک کودک یا پرستار وی طی جلسه ملاقات در کلینیک آنچه را که لازم است انجام شود توضیح خواهد داد. زمان خوبی است که همه سوالاتی که در ذهن خود دارید را بپرسید. از اینکه سوالتان خیلی ساده یا احمقانه به نظر برسد نترسید چرا که همه سوالات مهم هستند. در طی ویزیت، از والدین کودک یا قیم قانونی وی خواسته می شود تا فرم رضایت مبنی بر انجام تست را امضا کنند. مهم است که ولی کودک فرم را با دقت بخواند و در صورت هرگونه ابهام، سوال بپرسد.
اگر کودک حساس است یا به هر نوع دارو، لاتکس، نوار چسب یا داروهای بیحسی (موضعی یا عمومی) حساسیت دارد پزشک را مطلع کنید. همچنین در صورتی که کودک سابقه اختلالات خونی دارد یا هر نوع دارو چه بدون نسخه و چه با تجویز پزشک و یا ویتامین و مکمل های گیاهی مصرف می کند پزشک را در جریان قرار دهید. با توجه به سن کودک، محدودیت هایی برای خوردن و آشامیدن قبل از جراحی گذاشته می شود. به این دستورالعمل ها، دستورالعمل های NPO گفته می شود و رعایت نکردن این موارد همانطور که پیش از این گفته شد ممکن است منجر به به لغو شدن تست یا موکول شدن آن به روز دیگری شود.
قبل از اندوسکوپی مجاری فوقانی دستگاه گوارش
- سرفه، سرماخوردگی، گرفتگی بینی، استفراغ یا اسهال یا احساس ناخوشی عمومی
- قرار گرفتن در معرض آبله مرغان یا سل یا ابتلای به این دو بیماری طی 4 هفته گذشته
bs4
روز اندوسکوپی چه اتفاقی می افتد؟
اندوسکوپی مجاری فوقانی دستگاه گوارش چطور انجام می شود؟
مراحل تست اندوسکوپی مجاری فوقانی دستگاه گوارش
- به کودک با استفاده از تزریق وریدی آرام بخش تزریق شده یا تحت بیهوشی عمومی قرار می گیرد. تزریق داروی آرام بخش به کودک باعث می شود وی احساس خواب آلودگی کرده و در طی تست آرام باشد. ممکن است برای اینکه کودک به خواب برود و احساس درد نکند تحت بیهوشی عمومی قرار قرار داده شود. ممکن است پزشک تا زمانی که کودک به خواب نرفته هنوز در اتاق حضور نداشته باشد. این کار باعث کاهش اضطراب کودک و همکاری بیشتری وی با پزشکان خواهد شد.
- ممکن است گلوی کودک نیز تحت بیحسی موضعی قرار گیرد و یا نیاز باشد برای کمک به باز نگه داشتن دهان و محافظت از دندان ها و زبان وی، یک قطعه دهانی پلاستیکی در دهان او گذاشته شود. پزشک به آرامی یک اندوسکوپ را از طریق دهان کودک به سمت گلو هدایت می کند. ممکن است کودک کمی در دهان خود احساس فشار کند اما اصولا نباید درد داشته باشد. اندوسکوپ مانع تنفس کودک نمی شود.
- پزشک کودک در یک مانیتور اندوسکوپ را می بیند و از داخل مجرای گوارش تصویر تهیه کرده و نواحی غیرطبیعی را جستجو می کند. ممکن است کمی هوا در مجاری تزریق شود تا پزشک بتواند مجاری گوارشی را با وضوح بیشتری ببیند یا اینکه نمونه های بافتی از داخل مجاری گوارش تهیه شده و برای بررسی بیشتر به آزمایشگاه فرستاده شود. ممکن است در طی آندوسکوپی پزشک اشیای خارجی، تومورها یا پولیپ هایی که ممکن است قسمت فوقانی روده کوچک کودک را مسدود کرده باشد خارج کند. همچنین پزشک ممکن است برای رفع خونریزی، ابزارهایی را از طریق اسکوپ در داخل مجاری گوارش جاسازی کند یا یک استنت (لوله) در محل موردنظر قرار دهد. با اتمام تست، اندوسکوپ به آرامی از دهان خارج می شود.
پس از اتمام بررسی چشمی مری، معده و روده کوچک، پزشک قطعات بسیار کوچکی از بافت پوشاننده قسمت داخلی روده کوچک، مری و معده تهیه می کند. این نمونه های بافتی بیوپسی نامیده می شود. کارکنان واحد اندوسکوپی این تکه های بافتی را برای بررسی زیر میکروسکوپ آماده می کنند. بررسی این نمونه ها توسط یک پزشک متخصص به نام پاتولوژیست صورت می گیرد و بخش بسیار مهمی از تست است چرا که اطلاعات ارزشمندی راجع به وضعیت کودک در اختیار پزشک قرار می دهد.
پس از اندوسکوپی چه اتفاقی می افتد؟
کودک پس از انجام تست به چه مراقبت های در منزل نیاز دارد؟
- تب و/یا لرز
- قرمزی، تورم، خونریزی یا هر گونه نشتی از محل تزریق وریدی
- درد شکمی، تهوع و/یا استفراغ
- مدفوع سیاه، خونی یا قیری رنگ
- مشکل بلع
- درد در گلو یا قفسه سینه که پس از 48 ساعت بهتر نشده یا حتی تشدید می شود.
خطرات اندوسکوپی مجاری فوقانی گوارش
- خونریزی. در صورت بروز چنین مشکلی، اغلب فورا موقع اندوسکوپی قابل رفع است. به ندرت ممکن است نیاز به بستری شدن در بیمارستان باشد.
- عفونت که در این موارد به کودک آنتی بیوتیک داده خواهد شد.
- سوراخ شدگی (پرفوراسیون):حفره ای در جداره مری، معده یا اثنی عشر ایجاد می شود. ممکن است برای رفع آن نیاز به جراحی باشد. بسیار نادر است و تقریبا یک کودک از هر 1000 کودکی که تحت اندوسکوپی قرار گرفته اند ممکن است دچار چنین مشکلی شوند.
چنانچه کودک در معرض خطر بالای عفونت قرار داشته باشد به صورت پیشگیرانه ای پیش از انجام اندوسکوپی به وی آنتی بیوتیک داده خواهد شد. هر چند احتمال بروز اینگونه عوارض بسیار کم است ولی در صورت بروز پیش از ترخیص کودک از بیمارستان تشخیص داده شده و تحت درمان قرار می گیرند.