آمادگی های پیش از سونوگرافی

1- آمادگی های پیش از انجام سونوگرافی رحم و ضمائم آن

مثانه باید پر از ادرار باشد؛ زیرا مثانه پر همانند یک ذره بین برای بررسی رحم و تخمدان ها در سونوگرافی عمل نموده و موجب شفافیت تصویر می شود. به علاوه مثانه پر، گازهای روده را که مزاحم سونوگرافی هستند به بالا رانده و آنها را از صحنه تصویربرداری دور می سازد.

توجه 1: نوشیدن آب، چای، آب میوه و دیگر مایعات برای پر شدن مثانه کافی است، لذا هیچگاه از داروهای مدر (ادرار آور) خصوصاً فاقد توصیه پزشک استفاده نکنید.

توجه 2: در سونوگرافی از زنان باردار تا هفته 12 حاملگی، مثانه، باید کاملاً پر باشد ولی برای ماه های بالاتر نیازی به پر بودن مثانه نیست.

توجه 3: برای انجام سونوگرافی از داخل واژن، مثانه نیمه پر کافی است. در این حالت مثانه خیلی پر ایجاد مزاحمت می کند. بنابراین اگر در مواردی قرار باشد سونوگرافی از روی شکم انجام گیرد ابتدا با مثانه پر مراجعه نمایید. سپس کمی از ادرار داخل مثانه در صورت لزوم تخلیه شده و سونوگرافی داخل واژینال انجام می شود.

تذکرات مهم :

1- سونوگرافی باید از روی پوست  کاملاً لخت و برهنه و تماس با ژل مناسب و پاکیزه انجام شود.

2- وجود موی اندک در ناحیه سونوگرافی مزاحمتی ایجاد نمی کند ولی در مواردی که موی بیش از حد در محل وجود دارد باید قبل از انجام سونوگرافی نسبت به تراشیدن آن اقدام نمود.

3- زخم های باز با انجام سونوگرافی مغایرت دارند، زیرا ژل سونوگرافی موجب تحریک زخم یا آلودگی بیشتر آن می شود.

4- همیشه قبل از انجام سونوگرافی، پزشک خود را از سابقه اعمال جراحی قبلی خود مطلع نمائید.

5- انجام سونوگرافی داخل واژن در ماه های پایین حاملگی اشکالی نداشته و در ماه های بالاتر نیازی به انجام این روش نیست.

2- سونوگرافی دستگاه ادراری

دستگاه ادراری در هر دو جنس از دو کلیه، دو میزنای (حالب)، مثانه و پیشابراه تشکیل شده است. اصولاً تمامی بخش های دستگاه ادراری با سونوگرافی قابل بررسی است، اما حالب های طبیعی معمولاً به جهت آنکه قطر بسیار کمی داشته و دو جدار آن به صورت مجازی روی هم خوابیده اند، در سونوگرافی دیده نمی شوند. سونوگرافی کاربردهای متعددی در بررسی دستگاه ادراری دارد که از آن جمله می توان به بزرگ شدن کلیه ها به علت پس زدن ادرار ناشی از انسداد با سنگ یا دیگر توده ها، بررسی تومورها، کیست ها و آبسه های کلیه، بررسی اندازه کلیه در بیمارانی که پیوند کلیه شده اند، ارزیابی پروستات و مثانه و ... اشاره نمود.

آمادگی های پیش از انجام سونوگرافی دستگاه ادراری :

برای بررسی مثانه و مجاورات آن باید مثانه پر باشد. اما مثانه لبریز از ادرار (به شدت پر) به علت پس زدن ادرار به حالب ها و سیستم جمع کننده ادرار و لگنچه های کلیه ممکن است منجر به تشخیص اشتباه شود.

توجه: گاهی لازم است که مثانه در دو حالت پر و پس از تخلیه (مثلاً برای بررسی بزرگی پروستات) مورد سونوگرافی قرار گیرد.

وجود پانسمان و زخم پوستی در محل کلیه ها از دقت سونوگرافی می کاهد. مثلاً در سوختگی های شدید انجام سونوگرافی غیرممکن است.

3- سونوگرافی شکم و دستگاه گوارش

حفره شکم جدای از دستگاه ادراری و تولید مثل در برگیرنده دستگاه های متعددی از جمله دستگاه گوراش، کبد، کیسه صفرا، طحال و لوزالعمده (پانکراس) است. این اعضاء به سه گروه تو خالی حاوی هوا و گاز (معده، روده باریک، روده بزرگ)، اعضاء توپر (مانند کبد، طحال و ...) و اعضاء تو خالی حاوی مایعات (مانند مثانه و کیسه صفرا) تقسیم می شوند. سونوگرافی بیشتر برای بررسی اعضاء توپر و توخالی حاوی مایع به کار می رود و در این بین مهم ترین کاربرد آن در تشخیص بیماری های کیسه صفرا است. هوا یا گاز درون اعضاء توخالی مانند معده با انعکاس امواج صوتی مزاحم، مانع از انجام سونوگرافی می شوند. لذا داخل معده و روده را نمی توان در شرایط عادی دید ولی در برخی بیماری ها متخصص سونوگرافی با انجام مانورهای خاص قادر است تا جدار معده و روده ها و ضخامت آنها را مورد بررسی قرار دهد.

با سونوگرافی می توان تورم کیسه صفرا را در اثر تجمع و غلیظ شدن صفرا به علت سنگ ها و تومورها تشخیص داد. همچنین از این روش برای بررسی کیست های عفونی مانند کیست هیداتیک (انگلی که از طریق خوردن مواد غذایی خصوصا سبزیجات آلوده به مدفوع سگ مبتلا منتقل می شود)، کیست های مادرزادی، آبسه های عفونی و میکروبی کبد، تومورهای کبد و طحال نیز استفاده می شود.

از سونوگرافی همچنین می توان برای تشخیص مواردی مانند آپاندیسیت (التهاب آپاندیس) نیز بهره جست. گاهی دقت سونوگرافی برای بررسی توده ها و متاستازهای کبد (تومورهایی که از دیگر نقاط بدن منشاء گرفته و به کبد رسیده اند) حتی از سی تی اسکن بیشتر است.

آمادگی های پیش از انجام سونوگرافی دستگاه گوارش، کبد و کیسه صفرا :

- بهتر است بیماری که قرار است تحت سونوگرافی کبد، کیسه صفرا و مجاری صفراوی قرار گیرد ناشتا باشد.

توجه 1: مصرف غذاهای چرب مانند کره، تخم مرغ و ... اکیداً ممنون است.

زیرا مصرف غذاهای چرب موجب انقباض کیسه صفرا و تخلیه صفرا به روده شده و این موضوع سبب می شود تا کیسه صفرا در سونوگرافی دیده نشده یا قابل بررسی نباشد.

توجه 2: مصرف مایعات ساده مثل آب و چای بلامانع است.

- برخی از متخصصین پس از انجام سونوگرافی در مرحله ناشتایی، زرده تخم مرغ به بیمار داده و یکساعت پس از خوردن زرده تخم مرغ مجدداً بیمار را سونوگرافی می کنند.

- در بیشتر موارد متخصص سونوگرافی شما را در دو حالت خوابیده و نشسته تحت سونوگرافی قرار می دهد زیرا سونوگرافی کیسه صفرا باید در این دو وضعیت انجام شود تا سنگ های پنهان شده در کیسه صفرا به حرکت در آمده و قابل مشاهده گردند. این موضوع خصوصاً زمانی انجام می شود که نتیجه سونوگرافی کیسه صفرا در وضعیت خوابیده طبیعی است.

گروه تحقیق و تالیف مجله پزشکی مادر