آکاایران:
کم خونی فقر آهن (به انگلیسی: Iron deficiency anemia) شایعترین نوع کم خونی بوده و ناشی از کمبود آهن در تغذیه ، دفع بیش از حد خون در بلند مدت (مانند خونریزی گوارشی) و یا سوءجذب آهن رخ می دهد.
علایم بالینی کم خونی :
شایعترین علائم عمومی عبارتند از احساس سستی ، عدم تمرکز ، خستگی همیشگی و یا خستگی زودرس در هنگام فعالیت و احساس کسالت عمومی است. سایر علائم سرگیجه کاذب ، ابتلای مکرر به بیماریهای ویروسی مانند سرماخوردگی ، ناخنهای قاشقی شکل (گود شدن روی ناخن) ، هرزه خواری (خوردن خاک، خوردن صابون و …) و خواب رفتن و سوزن سوزن شدن دست و پاها است. کمبود آهن گاهی سبب رنگ پریدگی و زخم غیرطبیعی در گوشه لب می شود.
شیوع و علل کم خونی :
کم خونی کمبود آهن شایعترین گونه کم خونی بوده و به علت مقدار ناچیز آهن در غذا و یا نبود جذب گوارشی آن برای جبران آهن ازدست رفته در عادت ماهانه و یا بیماری است. آهن یک قسمت اصلی در ترکیب هموگلوبین است و کمبود آن سبب کاهش ورود هموگلوبین به داخل گلبول قرمز می شود. در ایالات متحده، ۲۰٪ زنان در سنین باروری در مقایسه با ۲٪ مردان بالغ، به کم خونی (کمبود آهن) دچار هستند. علت اصلی کم خونی کمبود آهن در زنان هدر رفتن خون در زمان عادت ماهانه می باشد. کمبود آهن فاقد کم خونی در دختران نوجوان سبب پائین افتادن کیفیت تحصیلی و ضریب هوشی می شود. کمبود آهن شایعترین حالت کمبود یک عنصر بایسته در سراسر جهان می باشد.
کم خونی کمبود آهن همچنین می تواند به علت زخمهای خونریزی دهنده دستگاه گوارش باشد. آزمایش خون پنهان در مدفوع (Fecal occult blood test)، آندوسکوپی قسمت فوقانی دستگاه گوارش و کولونوسکوپی قسمت انتهایی دستگاه گوارش باید برای تشخیص زخمهای خونریزی دهنده صورت گیرد. در زنان یائسه و مردان، احتمال اینکه مشکل خونریزی دستگاه گوارش بعللی مانند اولسرپپتیک ، پولیپ کولون و یا سرطان کولورکتال باشد، خیلی بیشتر از سایر علل است. از علل شایع کم خونی کمبود آهن، آلودگی با انگل کرم قلابدار، آمیب، شیستوز و میاز و تریکوریس تریکیورا (کرم شلاقی) است.
یافته های آزمایشگاهی:
کاهش هماتوکریت و هموگلوبین که با کوچک شدن حجم گلبولهای قرمز (میکروسیتیک شدن) همراه است. سطح سرمی فریتین و آهن خون نیز کاهش یافته و سطح ظرفیت پیوند برای آهن (TIBC) افزایش یافته است. گلبولهای قرمز در زیر میکروسکوپ، بیشتر هیپوکروم (رنگ پریده) و میکروسیت (کوچک) هستند.
تشخیص و درمان:
با یافته های غیر طبیعی در آزمایش خون و علائم بالینی در بدن حاصل می شود. ترکیبات دارای آهن مانند فروس سولفات در درمان و پیشگیری از کم خونی فقر آهن به کار می رود. مصرف گوشت و جگر ، مغزها مانند پسته ، ماهی، زرده تخم مرغ، سبزیهای دارای برگ سبز تیره مانند جعفری، اسفناج و حبوبات مثل عدس و لوبیا همچنین میوه های خشک (مانند برگه ها) و دانه های روغنی مفید است. مصرف ویتامین ث بعد از غذا (مانند آب لیمو) موجب افزایش جذب آهن و مصرف چای و قهوه موجب کاهش جذب آهن میشود.
میزان نیاز به آهن:
نیاز روزانه به این ماده بسیار اندک و در حد یک میلی گرم است البته میزان نیاز به آهن براساس سن، جنس و وضعیت فیزیولوژیکی افراد متفاوت می باشد؛ مثلاً دختران و زنان در دوران قاعدگی، خون از دست می دهند و لذا با تغذیه مواد حاوی آهن یا خوردن قرص فروس سولفات، از کم خونی خود پیشگیری کنند. در زنان باردار هم به علت افزایش حجم خون، رشد جنین و جفت و سایر بافت ها به آهن بیشتری نیاز دارند و معمولا مکمل بارداری دریافت می کنند. در شیرخوارانی که شیرمادر می خورند در صورت سلامت مادران، میزان آهن موجود در شیر مادر برای ۴ تا ۶ ماه اول زندگی کافی است ولی از شش ماهگی به بعد استفاده از قطره آهن توصیه می شود. در کودکانی که از شیرخشک استفاده می کنند معمولاً کمبود آهن موجود نیست. در نوزادانی که با وزن کم متولد می شوند، ذخایر آهن اغلب اندک بوده و باید از ۳ ماهگی آهن اضافی به صورت قطره خوراکی خورانده شود. همچنین بستن پیش از موقع بند ناف نیز به این دلیل که نوزاد را از یک سوم کل خونش محروم می کند، خطر فقر آهن را افزایش می دهد.
سلامت دات لایف راهنمای زندگی سالم
