شیرمادر بهترین غذا برای کودکان است و آنها را از ابتلا به انواع بیماری ها مصون می دارد و هیچ شیری نمی تواند جایگزین آن شود . به هر حال برخی از کودکان از خوردن شیر مادر به دلایل مختلفی محرومند و از شیر خشک به عنوان غذای اصلی و یا کمک غذا استفاده می کنند.
برای انتخاب نوع و برند شیرخشک مناسب کودکتان نیاز به مشورت پزشک دارید زیرا نوزاد ممکن است به انواع نادری از حساسیت یا بیماری خاص مبتلا باشد که به شیرخشک های خیلی ویژه نیاز پیدا کند.
اگر به هر دلیلی می خواهید فرزندتان را با شیر خشک تغذیه کنید و پرسش هایی مانند انواع شیرخشک برای نوزادان و ویژگی های آن ذهنتان را به خود مشغول ساخته است ، در ادامه این مقاله از آکا, با ما همراه باشید تا شما را به اطلاعات مهم راجب شیرخشک آشنا کنیم.
انواع شیرخشک
شیرخشک برای نوزادان نارس
نوزادان نارس و نوزادانی که با وزن کمتر از 2500گرم به دنیا می آیند بهتر است از این نوع شیر خشک استفاده کنند اما این شیر خشک ها قیمتشان از شیر خشک های معمولی گرانتر است.
شیرخشک معمولی بر حسب سن
برندها، معمولا شیرخشک هایشان را براساس سن نوزاد با 1 (از بدو تولد تا 6ماهگی) و 2 (از6ماهگی تا یک سال) و 3 (از یک سال به بعد) مشخص می کنند.همچنین روی قوطی های شیرخشک ممکن است عباراتی مانند(Infant formula )برای شیرهای قابل استفاده از بدو تولد و follow-upformula برای شیرهای مراحل بعدی بنویسند.
شیرخشک های 1، 2و 3 در قیمت با یکدیگر تفاوت زیادی ندارند و با بالارفتن سن نوزاد به علت پر و پیمان تر شدن شیرخشک قیمت آنها مقدار کمی افزایش می یابد .
شیرخشک برای بچه های حساس
اگر کودک به شیر خشک حساسیت نشان دهد علائمی مانند دانه های قرمز رنگ روی پوست، اسهال، استفراغ، وزن نگرفتن ، بی قراری و وجود خون در مدفوع دارد. در این موارد، متخصص ها شیرخشک های خاصی را برای این شیرخواران پیشنهاد می دهند.
شیرخشک برای مصرف بزرگسالان
شیرخشک ها، مشتری های پروپا قرص دیگری به جز کودکان مانند ورزشکاران، آشپزها و... دارند. برای تهیه شیرخشک برای مصرف بزرگسالان شیر را به صورت کامل و بدون شکستن پروتئین ها خشک می کنند تا با اضافه کردن آب بتوان از آن استفاده نمود.
کارخانه های تولید شیر برای مصارف صنعتی بسته های بزرگ چندکیلویی مثل کم چرب ، پرچرب و... تولید می کنند که به صرفه ترهستند و استفاده و حمل ونقل آسان تری دارند.
برای تهیه برخی دسرها و شیرینی ها نیز از شیرخشک استفاده می شود . ورزشکارهای قدیمی نیز به جای استفاده از مکمل های پروتئینی ، از شیرخشک در رژیم غذایی شان استفاده می کردند اما امروزه ورزشکاران به علت وجود مکمل های فراوان در بازار کمتر کسی سراغ شیرخشک می روند.
برخی از افراد نیز عاشق طعم پودر شیرخشک هستند. اگر شما نیز جزو این دسته هستید باید بدانید شیرخشک به علت غنی بودن از پروتئین و کربوهیدرات و... سبب چاقی یا عوارض پوستی خواهد شد.
دلایل جایگزین کردن شیر خشک به جای شیر مادر چیست ؟
- شیر مادر به اندازه کافی پاسخگوی نیاز نوزاد نیست .
- کودک توانایی میک زدن ندارد .
- برای این که والدین بتوانند میزان تغذیه نوزاد را به اندازه کافی بسنجند .
- گاهی اوقات نیز مادر در حین شیردهی مجبور به مصرف دارو می باشد که در این صورت برای انتقال پیدا نکردن دارو به او شیر خشک می دهند .
- بعضی از مادران نیز تمایل دارند که سریعا به محل کار برگردند و به همین دلیل شیر خشک را انتخاب می کنند .
چگونه می توان شیر خشک را با فرمولاسیون مناسب انتخاب کرد ؟
فرمولاسیون های مختلف در انواع شیر خشک متفاوت است اما اگر بخواهید که شیر خشک را برای رشد بیشتر کودک استفاده کنید ، این شیر باید حاوی میزان مناسبی آب ، کربوهیدرات ، پروتئین ، چربی، ویتامین ها و مواد معدنی باشد .
حتما مجبور نیستید از فرمولاسیونی استفاده کنید که در بیمارستان به نوزاد شما می دادند . بیمارستان ها تفاوت همه برند ها را در نظر نمی گیرند و بنابراین انتخاب برند شیر خشک مناسب ، با خودتان است .
برای کودکان از چه نوع فرمولاسیونی می توان استفاده کرد ؟
- بیشتر نوزادان و کودکان باید از شیرهایی استفاده کنند که شیر گاو باشد اما حاوی لاکتوز نیز باشد و مثل سیمیلاک، انفامیل نباشد.
- بعضی از نوزادان به لاکتوز آلرژی ندارند و می توانند به راحتی از آن استفاده کنند .
آیا خودم می توانم فرمولاسیون شیر خشک را ایجاد کنم ؟
سازمان غذا و دارو پیشنهاد می کند که افراد خودشان این فرمولاسیون را تولید نکنند زیرا نمی توان مواد مغذی لازم را از این طریق به کودک رساند و از طرفی شیر گاوی که خوب جوشانده نشده باشد ، هضم آسانی نخواهد داشت و ممکن است که به کلیه ها و روده کودک آسیب بزند .
اگر حس کردم که فرمولاسیون خاصی برای نوزاد من مناسب نیست ، چه کار کنم ؟
فرمولاسیون شیرهای گاو تقریبا شبیه به هم هستند و برندهای مختلف تفاوت انچنانی با یکدیگر ندارند . پس قبل از تغییر برند این موضوع را به یاد داشته باشید که می توانید تعداد قاشق های پودر و یا میزان آب را تغییر دهید .
کلمات نوشته شده روی قوطی شیشه خشک چه معنایی دارند ؟
بعضی از فرمولاسیون های شیر خشک مواد اضافه تری دارند که شباهت آن ها را به شیر مادر بیشتر می کند و بعضی دیگر نیز برای نیازهای دارویی خاص مادران ساخته شده اند اما فرمولاسیون های معمولی برای بیشتر کودکان کفایت می کند .
AR / Thickened
AR به معنای ضد استفراغ است و این نوع شیر خشک را می توان برای کودکانی استفاده کرد که رفلاکس دارند و مواد این شیر خشک کمی غلیظ تر هستند .
Bifidus / Probiotics / Prebiotics
پروبیوتیک و بیفیدوس نام باکتری است که به این شیر خشک اضافه شده است . آن ها تعادل سیستم گوارشی کودک را حفظ می کنند و پروبیوتیک ها همچنین موادی هستند که رشد باکتری های خوب را در بدن افزایش می دهند و در نتیجه برای بدن کودک شما مناسب می باشند .
Gold
این نوع از شیر خشک ها انواع مشخصی از چربی ها را دارند که در فرمولاسیون های دیگر یافت نمی شود . این چربی ها در مغز، بافت چشم و دیگر قسمت های بدن نوزاد یافت می شود و البته نوزاد بدون مصرف این نوع شیر خشک نیز قادر به ساختن این چربی ها می باشد .
HA
HA به معنی هایپو آلرژنیک است و این فرمولاسیون برای نوزادانی مناسب است که در معرض بیشتری از آلرژی هستند و علائمی مثل تب ، اگزما ، آسم و آلرژی غذایی در بین خودشان یا اعضای خانواده وجود دارد . پروتئین موجود در این شیرها به بخش های کوچک تری شکسته می شود و البته این نوع شیر خشک برای کودکانی که به شیر گاو آلرژی دارند ، مناسب نیست .
Lactose-free
لاکتوز قند طبیعی موجود در شیر مادر و شیر گاو می باشد و گاهی اوقات کودک توانایی هضم لاکتوز را ندارد و نمی تواند آن را هضم کند . این شیر ها فاقد لاکتوز می باشند و برای این دسته از کودکان مناسب هستند .
آیا می توان از شیر بز یا شیر سویا هم برای کودکان استفاده کرد ؟
شیر بز و شیر سویا هیچ نوعی از شیر گاو را درون خود ندارد و آن ها حاوی تمامی ویتامین ها ، مواد معدنی و مغذی مورد نیاز بدن نوزاد هستند . این شیر را می توان تا دوازده ماهگی استفاده کرد و در مورد تغییر این نوع شیر و یا مصرف آن در هر سنی از پزشک اجازه بگیرید .
آیا می توانم به جای شیر خشک ، شیر گاو طبیعی را به کودک خود بدهم ؟
خیر ! شیر گاو طبیعی گزینه مناسبی برای نوزاد نیست . پروتئین ، نمک و مواد معدنی این شیر بسیار بالاست و از طرفی ویتامین و آهن کافی را ندارد و هضم آن نیز برای نوزاد بسیار سخت است .
نظر شما در مورد مصرف شیرهای تادلر یا مخصوص کودکان چیست ؟
این شیرها برای نوزادان زیر 12 ماه استفاده نمی شود چرا که شیرهای تادلر مواد مغذی کافی برای بدن نوزاد را ندارد .
این شیر ها مخصوص کودکانی بین 1 تا 3 سال است و در هر حال کودکی که از یک رژیم متعادل استفاده می کند ، نیازی به این نوع شیر ندارد .
شیر گاو با خامه روی آن برای کودکان مناسب تر از این نوع شیرها است .
پاسخ به سوالات رایج شما درباره شیر خشک
بهترین نوع شیر خشک
شیر خشک انواع مختلفی دارد که هر کدام مواد تشکیل دهنده و مزه متفاوتی دارند و با توجه به وضعیت نوزادان با فرمولاسیون خاصی ساخته شده اند. برای اینکه بدانید بهترین شیرخشک برای فرزندشما کدام است او را نزد پزشک متخصص ببرید تا او با توجه به وضعیت جسمی کودک برای او بهترین شیرخشک را تجویز نماید .
تعویض شیرخشک
بهتر است نوزاد از همان ابتدای تغذیه به یک نوع شیرخشک عادت کند و شیر خشک کودک خود را عوض نکنید زیرا هنوز فرایند گوارش نوزاد کامل نیست و تغییرات در تغذیه ی او میتواند سبب ایجاد مشکلات جدی و اختلالات گوارشی در او شود . اگر نوزاد شما طعم شیرخشک خود را دوست ندارد و شما نگران رشد او هستید بهتر است با پزشک کودکتان مشورت کنید و برای بهبود رشد نوزاد درمورد تعویض نوع شیرخشک تصمیم بگیرید.
افزودن مواد به شیرخشک مجاز یا غیر مجاز
هرگز خودسرانه چیزی را به شیر خشک نوزاد اضافه نکنید . برخی اوقات پزشک برای رفع یبوست ، به شما می گوید مقداری شکر قهوه ای به شیرخشک اضافه کنید . این کار فقط باید بر اساس تجویز پزشک صورت گیرد زیرا اگر از شکر قهوه ای زیاد استفاده کنیم برای دندان ها مضر است و ممکن است نوزاد را به طعم بسیار شیرین عادت دهد.
چه قدر و چند وقت یک بار به نوزاد باید شیرخشک داد؟
نوزادانی که شیرخشک مصرف می کنند نسبت به نوزادانی که از شیر مادر تغذیه می کنند ، دیرتر گرسنه می شوند و دفعات کمتری شیر می خورند زیرا این نوزادان شیرخشک را کندتر هضم می کنند.
بعد از هر بار شیر دادن به نوزاد، شیشه را تمیز بشویید اما از پودر و مواد شوینده استفاده نکنید زیرا این مواد در شیشه باقی مانده و در طولانی مدت ایجاد مسمومیت می کنند . بهتر است شیشه را در آب جوش به مدت 5 تا 8 دقیقه بجوشانید. با رشد نوزاد، فرزندتان شیر بیشتری می خورد و شب ها هم طولانی تر می خوابد.
درماه دوم، در هر نوبت نوزاد 120 تا 150 میلی لیتر شیر می خوردو بعد از تمام شدن سه ماهگی، در هر نوبت باید تقریباً 30 میلی لیتر بیشتر به نوزاد شیر بدهید.
سوراخ پستانک را بررسی کنید
معمولا نوزادان از بطری راحت از سینه مادر شیر می خورند بنابراین تغذیه بیش از حد با شیرخشک بیشتر از شیرمادر اتفاق می افتد . برای جلوگیری از زیاد شیر خوردن نوزاد با شیشه شیر ، سوراخ نوک شیشه شیر باید اندازه مناسبی داشته باشد و گشاد نباشد و مایع به آرامی از آن بیرون بیاید. سوراخ پستانک باید خیلی کوچک یا بزرگ نباشد و مدت زمان تغذیه نیز 10 تا 15 دقیقه طول بکشد.پس از سیر شدن نوزاد او را مجبور نکنید شیشه شیرش را تمام کند.
شیشه شیر نوزاد را در ماکروویو گرم نکنید
شیشه شیر نوزاد را در ماکروویو گرم نکنید زیرا اشعه ماکروویو چربی موجود در شیررا زودتر از باقی مواد داغ می کند و اینگونه سبب ایجاد سوختگی در نوزاد میشود. در اثر سوختگی بافت لطیف دهان و گلوی نوزاد متورم می شود و جلوی جریان هوا را بمی یرد و اینگونه موجب خفگی کودک خواهد شد.
نحوه تمیز کردن شیشه ی شیر نوزاد
شیشه ها، کلاهک سر شیشه ها و حلقه هایی را که سر شیشه به شیشه پیچ می شوند،با برس و مقداری آب گرم و صابون بشویید . با مقداری نمک داخل سر شیشه را را کاملاً بشویید تا شیر ته نین شده آن کاملاً پاک شود. سپس آن را آبکشی نمایید .
آیا وسایل مورد نیاز را باید استریل کرد؟
توصیه میشود حتما برای جلوگیری از ابتلای نوزاد به اسهال و استفراغ ، تمام وسایل را استریل کرد.
استریل کردن با آب سرد با استفاده از مواد شیمیایی ( به شکل قرص یا مایع استریل)
استریل کننده های بخار ( برای استریل کردن شیشه شیر نوزاد ساخته شده اند که یا نوع برقی هستند و یا نوعی که در داخل ماکروویو قرار می گیرند.)
شیشه شیر نباید پلاستیکی باشد
شیشه شیر پلاستیکی در طولانی مدت به علت تماس با آب یا شیر و آلودگی به مواد سمی، ایجاد مسمومیت می کند . شیشه شیر پلاستیکی را نمی توان راحت ضد عفونی نمود و جوشاند پس بهتر است از نوع شیشه ای آن استفاده نمایید.
اندازه شیشه شیر
در آغاز تولد از بطری شیر کوچک استفاده کنید زیرا کودک با حجم کم شیر سیر می شود . با بزرگ شدن شیرخواران از شیشه بزرگ استفاده کنید.
نکات مهم :
پس از هر بار تهیه شیر و اضافه ماندن شیر ، آن را می توانید تا 3 تا 4 ساعت در یخچال نگهداری کنید و برای نوبت بعد گرم و استفاده کنید.
سر پستانک باید جداگانه با آب جوش تمیز شود.
مادران بهتر است آب میوه را از 5 ماهگی با قاشق به شیرخوار بدهند واز دادن آبمیوه با شیشه شیر خودداری نمایند .
و در پایان
همانطور که عنوان شد اولین و بهترین انتخاب برای تغذیه نوزاد، شیر مادر می باشد که علاوه بر تامین مواد مغذی مورد نیاز بدن نوزاد مانع از بروز انواع سرطان های سینه و رحم و تخمدان در مادر می شود.
اما در صورتی که چاره ای جز استفاده از شیر خشک برای تغذیه نوزاد نیست، توجه شود که از شیر خشک های متناسب با سن نوزاد استفاده شود، در صورت کندی رشد نوزاد از انواع شیرهای غنی شده استفاده گردد. اما بی دلیل نوزاد با حجم زیاد شیر خشک تغذیه نشود، چون که این امر باعث چاقی های ماندگار در او در سنین بالاتر می شود.