سیب سبز: کافی‌است پای کسی به خانه شما باز شود یا اینکه وارد خانه دیگران شوید تا همه چیز زیر و رو شود. کودکی که در خانه خودتان به‌راحتی مهارش می‌کردید، می‌تواند در حضور دیگران به یک هیولای غیرقابل کنترل تبدیل شود و شما را در چشم دیگران به مادری بی‌مبالات که از پس تربیت فرزندش برنمی‌آید تبدیل کند. مهار کردن بچه‌ها در دید و بازدیدهای نوروزی، می‌تواند نگرانی هر مادری باشد اما اگر شما تا انتهای این مطلب با ما باشید، نگرانی‌تان را از بین می‌بریم و راه و رسم کنترل کودک بازیگوش‌تان را با شما در میان می‌گذاریم. پس یک نفس عمیق بکشید و با عمل کردن به این توصیه‌ها، کودک‌تان را به کودکی نمونه تبدیل کنید و از خود مادری مثال‌زدنی بسازید.
از خانه شروع کنید
شاید بسیاری از ایرادهای رفتاری فرزندتان که در روزهای دید و بازدید برای‌تان دردسرساز می‌شود، همین حالا هم از او سر بزند اما محبت مادرانه یا پدرانه‌تان باعث شود که آن رفتارها را آزار‌دهنده تلقی نکنید.
اگر فرزندتان عادت دارد در خانه روی مبل‌ها بپرد، وقت خوراکی خوردن دور خانه بچرخد و خرده‌های پفک و شیرینی را روی زمین بریزد یا آنقدر نیازمند توجه دیگران باشد که به شما امان صحبت کردن ندهد، نباید انتظار پیش رو داشتن تعطیلات خوشایندی را داشته باشید.
اگر شما در خانه خودتان از پس کنترل کردن او برنیایید، نمی‌توانید در حضور دیگران هم رفتارهای فرزندتان را کنترل کنید.
پیش‌نیاز حل این مشکل، آگاه شدن از آن است. سعی کنید از همین امروز آنچه ممکن است از نظر دیگران آزار‌دهنده تلقی شود را در رفتارهای کودک‌تان کشف کنید.
سخت‌گیر نباشید و مجال نفس کشیدن را از او نگیرید بلکه با واقع‌بینی، رفتارهایی که نیاز به اصلاح دارند را ارزیابی کرده و در این دو هفته باقیمانده برای تغییر دادن یا کمرنگ کردن‌شان تلاش کنید.
بگذارید کودکی کند
یکی از اصلی‌ترین دلایل بدرفتاری‌های کودکان در خانه و شیطنت‌های‌شان، نداشتن فرصت مناسب برای کودکی کردن است. اگر تمام هفته فرزندتان را در خانه حبس کرده‌اید و از او انتظار دارید به همه قاعده‌هایی که مشخص کرده‌اید پایبند باشد، نباید انتظار موفق شدن را داشته باشید. کودکی خودتان را به یاد بیاورید؛ زمانی که خبر از آپارتمان‌هایی که صدای قدم‌های شما ساکنان خانه پایینی را آزار دهد، نبود و بیشتر وقت‌تان در حیاط‌های بزرگ، پارک و در کنار کودکان دیگر می‌گذشت، می‌دویدید، فریاد می‌زدید و حتی با دیگران دعوا می‌کردید و روزتان تنها روی مبل و مقابل تلویزیون نمی‌گذشت.
حالا کودکی خودتان را با آنچه فرزندتان تجربه می‌کند، مقایسه کنید. اگر بزرگ‌ترین تفریح فرزند شما تماشا کردن کارتون‌های جدید است، باید بدانید راه درستی را برای تربیت کردنش انتخاب نکرده‌اید. با بردن کودک‌تان به پارک و شهربازی و فراهم کردن فضا برای تخلیه انرژی‌اش به او یاد دهید که میان خانه، پارک، جنگل و جاده تفاوت است. به فرزندتان یاد دهید جای پریدن کجاست و کجا می‌توان با خیال راحت و بدون نگرانی از آزار‌دهنده بودن صدایش با صدای بلند شعر بخواند یا فریاد بزند. اگر کودک شما با به دست آوردن چنین فرصت‌هایی، تفاوت مکان‌های مختلف را بشناسد و بداند کجا باید چه هیجانی را ابراز کند، مشکل‌تان در خانه دیگران بسیار کمتر می‌شود.
کودک را همه جا نبرید
تصور می‌کنید اگر فرزندتان را به هر مجلسی ببرید، به بودن در کنار دیگران عادت می‌کند و رفتارهایش را تغییر می‌دهد؟ در اشتباهید. پدر و مادرهایی که فکر می‌کنند فرزندشان را باید به همه مهمانی‌ها ببرند، ناخواسته او را در شرایطی قرار می‌دهند که سزاوار تنبیه و توبیخ جلوه کند. برای مثال اگر فرزندتان نوپاست و تازه یادگرفته راه برود و به گوشه و کنار سرک بکشند، نباید تصور کنید که با مهار کردنش در خانه دیگران یا سرزنش کردنش میتوانید کنجکاوی‌اش را کنترل کنید و مانع خرابکاری‌هایش شوید. پیش از آنکه فرزندتان را برای مهمانی رفتن با خود همراه کنید، به این فکر کنید که «قرار است به چه محیطی وارد شوم» و «قرار است چطور بچه‌ای را با خودم ببرم». با در نظر گرفتن شرایط میزبان و وضعیت فرزندتان میتوانید او را از حاضر شدن در برخی جمع‌ها معاف کنید و زمینه را برای مدام سرزنش کردنش فراهم نکنید.
می‌گویند بهترین راه برای از بین بردن عادات نادرست رفتاری بچه‌ها، نادیده گرفتن‌شان است. از نظر روانشناسان نه‌تنها تشویق رفتارها به تقویت مثبت آنها و تکرار شدن‌شان می‌انجامد بلکه تنبیه بچه‌ها هم می‌تواند باعث تقویت و تشدید رفتارهای‌شان شود اما هیچ اصلی مطلق نیست و باید بگوییم در خانه دیگران، بی‌اهمیت نشان دادن تلاش بچه‌ها برای جلب توجه با رفتارهای نادرست گره‌ای از مشکل شما باز نمی‌کند. اگر کودک‌تان سراغ کابینت‌های صاحبخانه رفته تا با سر و صدا کردن یا شکستن وسیله‌ها توجه شمایی که مشغول حرف زدن با دیگران هستید را به خود جلب کند، نمی‌توانید با نادیده گرفتنش و ویران کردن خانه صاحبخانه او را تربیت کنید.
یادتان نرود خانه دیگران جای تربیت بچه‌ها نیست و شما در آن محل، بیشتر از آنکه به فکر نهادینه شدن برخی مفاهیم در ذهن کودک‌تان باشید، باید هوای صاحبخانه را داشته باشید. برای رسیدن به این هدف رفتارهای نادرست فرزندتان در حضور دیگران را نادیده نگیرید و آسان از کنارشان نگذرید. برخورد قاطعانه شما بیشتر از هر چیز می‌تواند به مهار شدن رفتارهای نادرست کودک‌تان کمک کند.
پس خیلی جدی به او بگویید باید با هم در مورد اشتباهش صحبت کنید و او را با اجازه صاحبخانه به یکی از اتاق‌ها ببرید و با آرامش اما قاطع در مورد رفتارش صحبت کنید و شفاف آنچه قرار است فرزندتان درک کند را برایش بازگو کنید. هرگز برای آرام کردن موقتی فرزندتان به او وعده هدیه خریدن بعد از مهمانی را ندهید و با باج دادن در پی درست کردن رفتارش نباشید.
به رفتارهایش فکر کنید
پرونده رفتارهای بد فرزندتان را با بیرون آمدن از خانه میزبان نبندید. حتی بعد از تمام شدن مهمانی به آنچه کودک‌تان انجام داده فکر کنید، رفتارهایش را تحلیل کنید و از خود بپرسید که در صورت تکرار رفتارهایش چه واکنشی را باید نشان دهید. اگر خودتان در این زمینه مستاصل شده‌اید و نمی‌دانید چطور باید از پس کوچولوی سر به هوای‌تان بربیایید، از راهنمایی‌های یک فرد باتجربه یا یک مشاور کودک برای پیدا کردن راه‌حل، استفاده کنید.
منفی‌بین نباشید
حالا که رفتارهای نادرستی که هر بار در مهمانی‌ها از فرزندتان سر می‌زند را شناسایی کرده‌اید، باید چند قدم به عقب بازگردید و پیش از حاضر شدن در جمع دیگران برای پیشگیری از تکرار آنها تلاش کنید. اگر فرزندتان همیشه با رفتارهای نادرستش در حضور دیگران تنش ایجاد می‌کند، قبل از آنکه خانه را ترک کنید، باید در مورد آنچه از او انتظار دارید با کودک‌تان صحبت کنید. البته مراقب باشید این انتظارات را به زبان تهدید و سرزنش بیان نکنید و به فرزندتان نگویید «اگر این اشتباه را بکنی اینطور مجازات می‌شوی» بلکه از کلمات مثبت استفاده بکنید و بگویید «اگر این رفتارهای خوب را از تو ببینم، فردا با هم به پارک می‌رویم.» پاداش بزرگی را برای خوش‌رفتاری فرزندتان تعیین نکنید و دادن پاداش تعیین‌شده را هم به تاخیر نیندازید. اگر قرار است فردای آن روز به پارک بروید، تحت هر شرایطی به قول‌تان عمل کنید تا فرزندتان بتواند به شما اطمینان کند.
بگویید دلخورید اما همان آدم همیشگی باشید
اولین و مهم‌ترین دلیل فرزندتان برای نشان دادن چنین رفتارهایی یا ترک کردن‌شان شما هستید. بچه‌ها در بسیاری از موارد برای جلب توجه والدین‌شان رفتارهای آزار‌دهنده‌ای نشان می‌دهند و در بسیاری از موارد به‌خاطر به دست آوردن دل آنها تصمیم به ترک رفتارها می‌گیرند.
به فرزندتان بگویید رفتارش را دوست ندارید و در صورت ادامه دادن بیشتر می‌رنجید اما نگذارید تصور کند با انجام چنین اشتباه‌هایی محبت شما را از دست می‌دهد. بچه‌ها به محبت بی‌قید و شرط والدین‌شان محتاج هستند. پس به او نگویید در صورت نشان دادن چنین رفتاری «دوستت ندارم» یا «مادرت نیستم».
حواسش را پرت کنید
همیشه سرزنش کردن کودک نیست که او را از انجام یک اشتباه یا رفتار پرخطر منصرف می‌کند. گاهی پرت کردن حواس فرزندتان بیشتر از راه‌های تشویقی و تنبیهی که انتخاب می‌کنید می‌تواند به حل مشکل کمک کند. پس اگر دیدید که کودک‌تان به سمت کمد ظروف صاحبخانه یا مجسمه‌های روی میز تلویزیون می‌رود به جای مهار یا تهدید کردنش حواس او را پرت کنید. گاهی اگر کودک شما متوجه آزار‌دهنده بودن رفتارش شود، میلی به ابراز دوباره آن پیدا نمی‌کند.
اسباب‌بازی‌های عزیزش را بیاورید
اگر مجبورید کودک‌تان را به همه مهمانی‌ها ببرید و کسی را ندارید که بتواند چند ساعتی از فرزندتان مراقبت کند، باید راهی جایگزین برای سرگرم کردنش پیدا کنید. همراه بردن اسباب‌بازی‌های دوست‌داشتنی فرزندتان، بهترین گزینه برای کنترل اوست پس حتی اگر لازم است، نیمی از ساک وسایلش را به اسباب‌بازی‌های عزیزش اختصاص دهید و حتی در مهمانی به جای مدام گپ زدن با صاحبخانه و مهمان‌های دیگر، کمی هم برای بازی کردن با فرزندتان وقت بگذارید. تنهایی بچه‌ها و سر رفتن حوصله‌شان، بیشتر از هر دلیل دیگری آنها را به خرابکاری و تلاش برای جلب توجه وادار می‌کند.
مراقب مجازات‌ها باشید
اگر پس از دیدن اشتباه فرزندتان تنبیهی را برای او در نظر گرفته‌اید، سعی کنید قاطعانه آن را اجرا کنید. برای مثال اگر به او گفته‌اید که حق تماشای تلویزیون را در صورت تکرار آن رفتار ندارد، واقعا او را تا زمانی که تعیین کرده‌اید از تلویزیون دیدن محروم کنید در صورتی که در میانه راه مجازات به‌خاطر دلسوزی یا ناتوانی در کنترل رفتار فرزندتان به فکر لغو مجازات بیفتید به کودک‌تان این پیام را می‌دهید که توان تصویب و اجرای قانون‌ها را ندارید و همیشه تنها تهدید می‌کنید.
گذشته از این موارد، هنگام مشخص کردن مجازات فرزندتان سن و شرایط او را در نظر بگیرید. روانه کردن کودک به اتاقش شاید از نظر بچه‌های 3-2 ساله مجازات تلقی شود اما برای بچه 10 ساله‌ای که همه امکانات سرگرمی را در اتاقش دارد، چندان تنبیه به نظر نمی‌رسد.
از سوی دیگر، اقدامات سرشار از خشونتی مثل حبس کردن کودک در حمام یا قرار دادن او در شرایطی که از آن می‌ترسد (مثل خاموش کردن چراغ برای بچه‌هایی که ترس از تاریکی دارند) نه‌تنها به حل مشکل کمکی نمی‌کند بلکه آن را تشدید هم می‌کند.
نگذارید شانه خالی کند
هیچ‌وقت مسئولیت رفتاری که فرزندتان انجام داده را از دوش او برندارید. اگر کودک شما جیغ زده، نگویید «نه‌نه! دختر من نبود! دختر همسایه بالایی بود که صداش تا اینجا اومد!» فرزندتان باید بداند خودش مسئول تمام رفتارهایی است که نشان داده و هیچ‌وقت نباید پس از اشتباه کردن پشت سر دیگران قایم شود بلکه باید برای جبران اشتباهش یا لااقل تکرار نکردنش تلاش کند.
زیاد انتظار نداشته باشید
تصور نکنید رفتارهای نادرستی که طی ماه‌ها و سال‌ها در ذهن فرزندتان جاخوش کرده‌اند، یک روزه و در اولین جلسه حضورش در برابر دیگران اصلاح می‌شوند. اگر تصور می‌کنید کودک‌تان حتی اندکی از روزهای قبل بهتر شده، قدرشناس باشید و به او بفهمانید که قدر تلاش‌هایش را می‌دانید. باور کنید هیچ کودکی ایده‌آل نیست و همان بچه‌های سر به راه صاحبخانه هم می‌توانند هنگام سر زدن به خانه شما، اشتباهات زیادی را مرتکب شوند.
یکی از اصلی‌ترین دلایل شیطنت بچه‌ها در مهمانی، احساس تنهایی و نیاز داشتن به توجه دیگران است. می‌دانیم که بعد از مدت‌ها دید و بازدیدهای سال نو به شما برای معاشرت کردن با دیگران فرصت داده اما نباید در چنین فرصتی از کودک خود غافل شوید. اگر فرزندتان در آن جمع هم‌سالی ندارد، خودتان برای سرگرم کردنش تلاش کنید و در کنار وقتی که به معاشرت با دیگران اختصاص می‌دهید، هر چند دقیقه یک‌بار برای فرزندتان وقت بگذارید. اگر هم کودک شما مشغول بازی کردن با بچه‌های دیگر است، هر چند دقیقه یک‌بار به او سر بزنید و مطمئن شوید تنش خاصی در روابط‌شان دیده نمی‌شود و نیازی به هدایت کردن بچه‌ها به مسیری کم‌تنش وجود ندارد.
رنگ عوض نکنید
درست است که در تربیت جدید تنبیه جای چندانی ندارد اما همیشه گفت‌وگو برای اصلاح رفتارهای کودکان کارگشا نیست. گاهی چاره‌ای جز تنبیه کردن فرزندتان برای مهار رفتارهای اشتباهش ندارید.
می‌خواهید به‌خاطر اشتباهی که از فرزندتان سر زده او را تنبیه کنید؟ مراقب روشی که برای تنبیه کردنش انتخاب می‌کنید باشید. تنبیه سختی را برای درست کردن رفتارش انتخاب نکنید و از تحقیر کردن او در مقابل دیگران بپرهیزید. کودک‌تان را به گوشه‌ای که دیگران در آن حضور ندارند ببرید و به روشنی به او گوشزد کنید که چه تنبیهی قرار است در انتظارش باشد؛ مثلا اگر می‌دانید ترک کردن آن محیط از نظر کودک‌تان تنبیه تلقی می‌شود، تنها به تهدید کردنش اکتفا نکنید و در صورت تکرار رفتارش تنبیهی که شفاف برایش روشن کرده بودید را اجرا کنید یا اگر منع فرزندتان از بازی با بچه‌های دیگر را به عنوان تنبیه انتخاب کرده‌اید در صورت تکرار اشتباهاتش آنچه در نظر گرفته و برایش شرح داده بودید را قاطعانه اجرا کنید.
بروید سر اصل مطلب
اگر کودک‌تان ناسازگاری می‌کند و به حرف‌های‌تان گوش نمی‌دهد، نگاهی به رفتارهای خودتان بیندازید. شما چقدر شفاف صحبت می‌کنید و پیام‌تان را به او انتقال می‌دهید.
کودکان به ویژه تا قبل از مسلط شدن به زبان، ممکن است توانایی کامل درک جملات و حرفهای شما را نداشته باشند. به همین دلیل به‌خاطر کج فهمی و درک ناقص حرف‌های‌تان، به آنها عمل نمی‌کنند و این تصور را در شما ایجاد می‌کنند که قصد مخالفت با شما و ناسازگاری را دارند. اگر فرزندتان در مهمانی به حرفهای دیگران بی‌توجهی نشان می‌دهدو توصیه‌های صاحبخانه را اجرا نمی‌کند، دلیلش می‌تواند ناتوانی او در درک صحبت‌های صاحبخانه باشد. پس به کسانی که از رفتارهای فرزندتان و خودسری‌هایش کلافه می‌شوند، توصیه کنید با شفافیت بیشتری با او صحبت کنند، هنگام صحبت لحنی آرام داشته باشند و او را مجبور به عجله کردن نکنند.
کودکی که توان درک کامل حرفهای دیگران را ندارد، اگر شتابزده شود یا استرس به او حمله کند، ممکن است واکنش‌های آزار‌دهنده‌تری نشان دهد. پس در صورتی که احساس کردید دیگران با آشفته کردن او یا ناتوانی در انتقال پیام مشکل را چند برابر می‌کنند، خودتان وارد عمل شوید و آنچه را که اطرافیان‌تان انتظار دارند، به کودک خود منتقل کنید.
هرگز به آدم‌های دیگر اجازه ندهید کنترل کودک شما را در دست بگیرند؛ چراکه آنها به خوبی شما از پس این کار برنمی‌آیند و دلیلی هم ندارد که نقش تربیت‌کننده او را بازی کنند. اگر در حضور دیگران نسبت به اشتباهات فرزندتان بی‌اعتنا باشید، این پیام را به اطرافیان‌تان می‌دهید که حق دارند نقش شما را برعهده بگیرند و فرزندتان را کنترل و تربیت کنند. پس پیش از آنکه آنها قدمی بردارند، خودتان وارد عمل شوید تا هم زودتر به نتیجه برسید و هم به کسی اجازه ندهید که به شیوه خودش برای تربیت فرزند شما و مهار کردنش تلاش کند.
اشتباه‌های رایج والدین را انجام ندهید
1 از کیسه خلیفه نبخشید
کودک‌تان را مجبور نکنید که همیشه اسباب رضایت دیگران را فراهم کند و به کودکی که دوست ندارد اسباب‌بازی‌اش را با دیگری به اشتراک بگذارد، «خسیس» نگویید و به بچه‌ای که نمی‌خواهد کتاب دوست‌داشتنی‌اش را به دیگری هدیه دهد، برچسب «یکدندگی» نزنید. فرزندتان تا در خانه خودش و در اتاق خودش است، مالک همه‌چیز است و در صورت صلاحدیدش می‌تواند آنها را با بچه‌های دیگر به اشتراک بگذارد.
2 خانه دیگران را خالی نکنید
گذشته از هدیه ندادن بدون اجازه وسایل فرزندتان به دیگران، خودتان هم به او اجازه ندهید وسایل خانه دیگران را با خود به خانه بیاورد و طوری رفتار نکنید که تصور کند با کمی گریه کردن و یکدندگی می‌تواند مالک وسایل دیگران شود. اگر دیگران با دخالت‌های‌شان رشته‌های شما را پنبه می‌کنند و قوانین تربیتی‌تان را بی‌اثر می‌کنند، برای‌شان توضیح دهید این یک قانون خانوادگی است و دلیلی برای تغییر قانون وجود ندارد.
3 شخصیتش را زیر سوال نبرید
هرگز مشکلاتی که در رفتار فرزندتان می‌بینید را به شخصیت او نسبت ندهید. کودکی که در خانه دیگران جیغ کشیده «بی‌تربیت» و «بی‌ملاحظه» نیست. یادتان نرود این ویژگی‌های شخصیتی با یک رفتار ایجاد نمی‌شوند و اگر چنین برچسب‌هایی را به فرزندتان بچسبانید به او این مجوز را می‌دهید که باقی رفتارهای نادرستی که زیر مجموعه آن برچسب هستند را به نمایش بگذارد و رفتارهای نادرستش را تکرار کند.
4 ناگهان قانون وضع نکنید
شما حق ندارید بدون هیچ هشدار قبلی قوانین سفت و سختی را تنظیم کنید و به یکباره آنها را به اجرا بگذارید. در صورتی که انتظار دیدن رفتارهای نادرست از سوی فرزندتان را دارید در موقعیت‌های دیگر به او بفهمانید که در صورت نشان دادن رفتار مورد نظر چه تنبیهی در انتظارش هست و وقتی در آن شرایط قرار گرفتید، تنبیه را سخت‌تر و شدیدتر نکنید. هرگز تنبیه را در حضور دیگران اجرا نکنید و به دیگران اجازه تنبیه او را ندهید.
5 مدام نه نگویید
یادتان نرود برای کنترل کردن کودک و تربیت کردنش، تنها چند کوپن «نه» در اختیار دارید. پس در طول روز مدام به کودک‌تان نگویید «این کار را نکن»، «حق نداری این رفتار را نشان دهی» و... نهی کردن مداوم بچه‌ها به مرور به آنها جرات سرپیچی از قوانین و سرکش شدن را می‌دهد. اگر به کودک‌تان مدام نه بگویید، به او این پیام را می‌دهید که همه رفتارهایش نادرست است و باید به جای گوش کردن به شما راهی برای دور زدن‌تان پیدا کند.
گردآوری توسط بخش رشد و تکامل کودک ، خلاقیت کودک سایت آکاایران