انضباط یعنی حذف رفتار غلط از طریق آموزش. به این ترتیب انضباط صرفا تنبیه نیست و هدف غائی آن آموزش خویشتنداری به کودک است. تنبیه طاقت فرسای کودک به منظور کنترل رفتار او فرایند یادگیری را مختل کرده و در قبال تکیه برکنترل خارجی بهای گزافی رامی پردازد که همانا تکوین نیافتن خویشتنداری است. روشهای شایع و موثر در کنترل رفتار نامطلوب کودکان عبارتند ازسرزنش؛ تنبیه بدنی وتهدید کردن ؛که آثار جانبی زیانبار بالقوه ای براحساس امنیت و اعتمادبه نفس کودکان دارند. هر چه از سرزنش بیشتر استفاده شود اثربخشی آن بیشتر تقلیل می یابد. نبایداجازه داد که دامنه سرزنش از ابراز ناخشنودی درباره یک میل خاص کودک تجاوز کرده وبه عبارات تحقیرآمیزی برسد که کودک ممکنست آنرابه منزله فقدان علاقه به خودتلقی کند. سرزنش ممکنست تا سطح بدرفتاری روانی افزایش یابد.
تاثیر تنبیه بدنی خفیف وتکراری نیزبتدریج کم شده و والدین را وسوسه می کند تا تنبیه جسمی را شدیدتر کنند و به این ترتیب خطربدرفتاری باکودک را افزایش می دهد. شاید قویترین و از نظر روانشناسی ؛ یکی از روشهای رایج دیگر عبارتست از تقویت مثبت رفتار پسندیده که وسیله ای کارآمد برای شکل دادن به رفتارکودک است؛ بویژه اگرتقویت مثبت بلافاصله پس از رفتار پسندیده صورت گیرد. این روش؛ خویشتنداری و اعتماد به نفس را تقویت می کند.
تربیت فرزند شامل برقراری توازنی پویا بین محدود کردن ازیک سو و دادن آزادی ابراز وجود و امکان کاوشگری و تشویق آنها ازسوی دیگراست. کودکانی که رفتار غیر قابل کنترل دارند هنگامی که برای رفتارهایشان محدودیتهای روشنی تعیین و برآنها تاکید می شود اصلاح می شوند.به طور کلی با اعمال محدودیتهای روشن ؛کودک احساس راحتی وامنیت بیشتری می کند. به هرحال والدین باید درمورد زمان ومکان اعمال محدودیت با یکدیگر توافق داشته وسپس باتوجه به قدرت شناخت کودک؛محدودیت و پیامد شکستن آن را بوضوح به وی نشان دهند. تاکید بر اجرای محدودیت باید ثابت ومحکم باشد. یادگیری تعداد زیادی از حد و مرزهای رفتاری برای کودک دشوار بوده و ممکنست مانع رشد طبیعی خودمختاری درکودک شود لذا حد و مرزها باید منطقی و با توجه به سن و مزاج کودک و سطح رشد و نمو تعیین شوند.
خاموش شدن نیز روشی منظم برای حذف یک رفتار آزاردهنده ونسبتا بی ضرر بانادیده گرفتن آن است.برای انجام این شیوه ابتدا باید دفعات عادی بروز رفتارثبت شود تا درک واقع گرایانه ای ازابعاد مشکل وارزیابی میزان پیشرفت درحذف آن بدست آید . باید به جای رفتار نادرست ؛ رفتارمثبت وپسندیده ای که والدین بتوانند آنرا تقویت کنند به کودک یاد داد. والدین باید بدانند که رفتار ناپسند قبلی ؛ پیش از آنکه کاهش یابد؛ ممکنست تاهفته ها دفعات وشدت آن افزایش داشته باشد. روش محروم کردن نیز یکی ازروشهای بسیار مفید دیگر برای تغییر رفتارهای نامناسبی که نمی توان آنها را نادیده گرفت می باشد. این روش شامل یک دوره کوتاه انزواست که سبب قطع رفتار می شود. انجام این روش در ابتدا مستلزم تلاش قابل توجهی از سوی والدین است. روشهای ساده انزوا از قبیل ایستانیدن کودک در گوشه اتاق یا فرستادن او به اتاق خودش ممکن است مؤثر باشند.
اگراین روشها مؤثر نباشند؛ روش سیستماتیک تری را باید به کارگرفت .مثلا یکی از برنامه های درمانی بسیارمؤثر در روش محروم کردن آن است که هنگام وقوع رفتار مورد نظربازی کودک را قطع و او را وادار کنیم که در محل منزوی ملالت باری برای مدت کوتاهی بنشیند. این پیامد اجتناب ناپذیر و ناخوشایند رفتار نامطلوب موجب می شود که کودک یاد بگیرد ازاین رفتار اجتناب کند. اگر شیوه محروم کردن باتوجه به حقیقت امر و بدون ابراز خشم توسط والد انجام شود؛ وسیله آموزشی پرقدرتی است که احتمال آثار جانبی آن کمتر از سایر روشهای انضباطی است. این نوع روش نباید با ایجاد انواع ترس ها و حس حقارت ها هم راه باشد . و حتما باید پیش از اجرا او را از نحوه برخورد خود مطلع نمود .
همدردی
تنظیم برای تبیان : کهتری
توصیه می کنیم کتاب نسیم مهر 1 و 2 را از فروشگاه تبیان تهیه و مطالعه نمایید.
مقالات مرتبط
کی و چگونه مداخله کنیم؟
هیچ وقت از من جدا نشو
انس و ارتباط ریشه دلبستگی
به فرزندتان بگویید:دوستت دارم
ما شلخته ایم یا کودکمان؟
ماجرای دستشویی رفتن
بچه ای که نه نشنیده
از نه گفتن نترسید!
بچه این قدر بی تربیت!
منبع : tebyan.net