باران شبانه

"با وجودی که 5 سال دارد، تقریباً هر شب رختخوابش را خیس می‌کند". به‌طور معمول، گرچه در سن 3 تا 4سالگی کودکان می‌آموزند که شب‌ها دستشویی‌ خود را کنترل کنند، اما شب ادراری تا سن 6 و حتی گاهی 7 سالگی امری طبیعی است. جالب آنکه 3 درصد افراد تا پانزده سالگی نیز گاه‌گاه به این مشکل دچار می‌شوند. آنچه اهمیت دارد دانستن این موضوع است که شب‌ادراری بیماری نیست، بلکه وضعیتی است که نیاز به درمان مؤثر و مداوم دارد.

علل شب ادراری

1. حجم مثانه: شب‌ادراری ممکن است به‌دلیل ظرفیت کم مثانه باشد.

2. سابقه خانوادگی: کودکانِ والدینی که شب‌ادراری داشته‌اند، بیشتر احتمال دارد که به این عارضه دچار ‌شوند.

3. عفونت: عفونت کلیه‌ها یا مثانه ممکن است باعث شب‌ادراری کودکی شود که سابقه این مشکل را نداشته است.

4. کمبود هورمون ضد ادرار: میزان این هورمون در بدن کودکانی که رختخواب خود را خیس می‌کنند کمتر از سایرین است. این هورمون ساخت ادرار را کاهش می‌دهد.

5. تأخیر در رشد و نمو: کودک ممکن است به علت تأخیر رشد دستگاه عصبی خود قادر به دریافت پیام از مثانه پر نباشد.

6. خواب بسیار عمیق: تعدادی از پزشکان به در نظر گرفتن این عامل به‌تنهایی اعتقادی ندارند.

7. رژیم غذایی: مصرف شکلات و مواد کافئین‌دار و محصولات غذایی حاوی مواد رنگی مصنوعی کودک را مستعد شب‌ادراری می‌کند.

8. علل روانی و عاطفی: برخی از کودکان دچار مشکلات روانی و عاطفی‌اند و اعتمادبه‌نفس کافی برای کنترل ادرار پیدا نکرده‌اند. این کودکان نیز مستعد شب‌ادراری‌اند.

9.  نقص و نابالغ بودن مثانه:  مثانه بدون هیچ دلیلی حتی زمان‌هایی که کاملا پرنیست منقبض می‌شود و در طول روز، بطور مداوم کودک را به دستشویی می‌کشاند و در طول شب نیز موجب شب ادراری می‌شود.

برای دارو دادن، هنوز خیلی زود است.

شما مخالف دارو دادن به کودکتان هستید؟ حق دارید دادن دارو به کودکان زیر 6 یا 7 سال، کار بیهوده و اشتباهی است. شب ادراری بیماری نیست که با دارو درمان شود. اگر کودکتان از مرز 7‌سالگی گذشته و باز هم دچار شب‌ادراری شد آنگاه می‌توانید زیرنظر پزشک متخصص، دارو مصرف کنید. برای کودکانی که دچار نقص در مثانه‌اند، داروهایی وجود دارد که در کامل شدن مثانه به آنها کمک می‌کند در مورد کودکانی هم که دچار مشکلات خوابند، درمان‌ها کاملاً رفتاری است. به هر حال درمان زمانی جواب می‌دهد که کودک خود، برای مداوا شدن هیجان داشته باشد. وقتی او تصمیم گرفت، بازی را شروع کنید!

حس مسئولیت را به او القا کنید.

برای یک مدت کوتاه می‌توانید از روش‌های کلاسیک استفاده کنید. مثلا از ساعت 18 به بعد به او نوشیدنی ندهید. فرمول همیشگی «جیش، بوس،لالا» را به او یادآوری کنید. به او یاد بدهید باید در طول شب، ادرارش را نگه دارد البته نه با این تهدید که در غیر این صورت تنبیه می‌شود. با تحقیر، حس مسئولیت به او القاء نمی‌شود. باید کاری کنید که شب ادراری نه تنها دغدغه ذهنی شما بلکه  دغدغه ذهنی او نیز باشد. یک چراغ خواب روشن کنید تا شب‌ها بدون نگرانی و ترس به دستشویی برود و شما را بیدار نکند. روی یک تقویم شب‌هایی را که دچار شب ادراری شده و شب‌هایی را که نشده، همراه با خود او علامت بزنید تا برای این مسئله تشویق شود. مبادا روزها «فرزند دلبندم» و شب‌ها «احمق‌ کردن» خطابش کنید!

آشنا کردن کودک با عارضه شب‌ادراری

گاه کودک از شما می‌پرسد: «من نمی‌خواهم رختخوابم را خیس کنم. نمی‌خواهم شما را به دردسر بیندازم. پس چرا این اتفاق می‌افتد؟» ابتدا باید به کودک بفهمانید که شب‌ادراری گناه نیست. . برای کودکتان توضیح دهید که احتمالاً کلیه او بیشتر از کلیه دیگران ادرار می‌سازد یا مثانه‌اش قادر به نگهداری ادرار نیست.  یک بادکنک را از آب پر کنید. به کودک بگویید که این بادکنک شبیه مثانه است. وقتی پر می‌شود به دیواره‌هایش فشار می‌آید و کشیده می‌شود. تا زمانی که دهانه بادکنک بسته باشد، آب از آن خارج نمی‌شود. هرگاه مغز دستور دهد، دهانه بادکنک باز می‌شود و ادرار بیرون می‌ریزد. به کودک بفهمانید که فرمان مغز همان چیزی است که او باید هنگام خواب دریافت کند.

استفاده از زنگ هشداردهنده

در کودکی که رختخوابش را خیس می‌کند، باید راه عصبی مغز به مثانه تقویت شود. زنگ‌های هشداردهنده برای تقویت این مکانیسم به‌کار می‌روند. یک گیرنده رطوبت، بلافاصله پس از شروع ادرار کردن کودک، در رختخواب او فعال می‌شود و زنگ را به‌صدا درمی‌آورد. برخی از این زنگ‌ها لرزشی هستند. بیداری کودک همراه با صدای زنگ جلو خروج بیشتر ادرار گرفته می‌شود. به‌تدریج کودک می‌آموزد که پیش از به‌صدا درآمدن زنگ از خواب بیدار شود یا تمام شب را بدون نیاز به ادرار کردن به‌ خواب رود. در استفاده از این روش، کودک باید آن‌قدر بزرگ شده باشد که مشکل شب‌ادراری را دریابد و به‌عنوان بخشی از درمان، با والدین و پزشک همکاری کند. براساس آمار به‌دست‌آمده، این زنگ‌ها می‌توانند تا 70 درصد در درمان شب‌ادراری مؤثر باشند. توصیه می‌شود که استفاده از این زنگ‌ها حداقل سه هفته پس از خشک شدن رختخواب کودک ادامه یابد. به‌‌نظر می‌رسد که درمان هر کودک با این روش به چهار الی پنج ماه زمان نیاز دارد.

درمان دارویی شب‌ادراری کودکان

داروها بسیار سریع‌تر از زنگ‌های هشداردهنده عمل می‌کنند، اما این داروها، به‌جای معالجه کردن عارضه، آن را برای مدت کوتاهی پنهان می‌کنند. اسپری استنشاقی، داروی ایمی‌پرامین و در مورد برخی کودکان که عضلات مثانه آنها قبل از پر شدن کامل مثانه منقبض می‌شود، اکسی‌بوتین کاربرد دارد.