راه‌های افزایش عزت نفس در کودکان و نوجوانان:
برای افزایش عزت نفس بایستی «احساس کفایت»، «احساس مسوولیت» «احساس پذیرش و محبّت» و «احساس رضایت از وضع جسمانی خود» را در فرزندان ایجاد کنیم و برای ایجاد هر یک از احساس‌ها موارد زیر توصیه می‌شود:
1- برای ایجاد احساس کفایت:
- انتظارات بیش از حد از آنها نداشته باشیم.
- توانایی‌های آنها را تشویق و تحسین نمائیم.
- کارها، فعالیت‌ها و عواطف‌شان را حمایت کنیم.
- کمک نمائیم که عملکردش را بهبود بخشیده و موفقیت را هر چند کوچک تجربه نماید.
- تشویق و حمایت نمائیم که راه‌های مختلفی را برای حل یک مساله تجربه نمایند.
2- برای ایجاد احساس مسئولیت:
- تشویق کنیم تا ارتباط سالم اجتماعی با دوستان و اطرافیان برقرار کنند.
- فرصت‌هایی را فراهم نمائیم تا تجارب، توانایی‌ها و موفقیت‌هایشان را با هم در میان بگذارند.
- با واگذاری تدریجی فعالیت‌ها، احساس مسئولیت و تعهد را در آنها پرورش دهیم.
3- برای ایجاد احساس پذیرش و محبّت:
- از مقایسه ی او با دیگران بپرهیزیم و او را به عنوان یک فرد بی‌نظیر و منحصر به فرد نگاه کنیم.
- بدون قید و شرط او را بپذیریم تا احساس پذیرش درونی را در آنها تقویت کنیم.
- کمک کنیم تا خود را قبول داشته و به خود اعتقاد پیدا کنند و احساس ایمنی را در آنها پرورش دهیم.
- آنها را به عنوان هدیه و نعمت‌الهی تلقی کرده و به آنها احترام بگذاریم.
- کمک کنیم تا عواطف و محبّت خودشان را به راحتی بروز دهند.
4- برای ایجاد احساس رضایت از ظاهر و خصوصیات جسمانی خود:
- کمک کنیم تا نسبت به تفاوت‌های فردی خودشان در رشد جسمانی احساس راحتی و پذیرش نمایند.
- همان‌گونه که به توانایی آنها احترام می‌گذاریم به محدودیت‌های جسمانی آنها نیز احترام بگذاریم.
- به نیازهای جسمانی آنها مانند: خواب، غذا، سلامت و استراحت توجه جدی داشته باشیم.
- در حفظ نظافت و نظم و تندرستی آنها را تشویق نمائیم.
- ورزش و عادات جسمانی سالم را در آنها تقویت کنیم.
نشانه‌های افراد با خودباوری زیاد:
- فرد مستقل عمل می‌کند.
- مسئولیت پذیر است.
- نسبت به پیشرفت‌هایش افتخار می‌کند.
- به چالش‌های جدید، مشاغل تازه و ... روی می‌آورد.
- دامنه ی وسیعی از هیجا‌ن‌ها و احساس‌ها را نشان میدهد.
- ناکامی را به راحتی تحمّل می‌کند.
- دیگران را به راحتی تحت تأثیر قرار میدهد.
عوامل کاهش دهنده ی عزت نفس و خودباوری:
- احساسات و عواطف خودمان را همواره واقعی تصور نموده و از پذیرش انتقاد بیم داشته باشیم.
- زمینه‌های منفی خودمان را بزرگ دانسته و در عوض جنبه‌های مثبتمان را کم اهمیت تلقی نمائیم.
- به خاطر هر عملکردی به خودمان بر چسب بزنیم. بر چسب زدن فرایندی است که با سرزنش و ملامت خود همراه است.
«معمولا عامل عدم موفقیت‌هایمان، خودمان هستیم»
- داشتن اندیشه ی «همه یا هیچ» یعنی وقتی نمی‌توانیم فعالیتی را به درستی و کامل به نتیجه برسانیم، خود را شکست خورده بدانیم.
- به نظرات دیگران اهمیّت افراطی داشته و سعی در برآوردن همه ی آنها داشته باشیم.
- همیشه خود را با بالاتر از خود مقایسه کرده و در برابر آنها اظهار عجز و ناتوانی بنمائیم.
- دنباله روی کورکورانه از دیگران داشته باشیم.
نشانه‌های افراد با خودباوری کم:
- توانمندی خود را دست کم می‌گیرد.
- احساس درماندگی می‌کند.
- به آسانی تحت تأثیر دیگران قرار می‌گیرد.
- دامنه ی محدودی از احساسات و عواطف را نشان میدهد.
- از موقعیت‌های جدید و تازه دوری می‌کند.
- بلافاصله بهانه‌جویی می‌کند و ناامید می‌شود.
- در ضعف‌های خود دیگران را سرزنش می‌کند.
راهکارهای مشاوره‌ای:
- در کردار و گفتارمان محبّت خود را نشان دهیم.
- از فرزندانمان به صراحت تمجید کنیم.
- وقتی روابط خوبی را با دیگران ایجاد می‌کنند آنان را تأیید کنیم.
- در بعضی از مواقع آنان را در احساساتمان سهیم کنیم.
- در بعضی از امور کارهایی را برایشان انجام دهیم که نیازها و علایق آنها را تأمین نماید.
- واگذاری مسئولیت به فرزندان.
- احترام گذاشتن به وسایل اختصاصی آنان مثل اتاق و وسایل و ...
- کمک به فرزندانمان تا از فرایند تصمیم‌گیری خویش آگاهی پیدا کنند.
- احترام به توانمندی و خودباوری آنان، در هر حدی که باشد.
منبع : tebyan.net