شروع تضاد و تعارض در کودکان

تضاد و تعارض در کودکان ( قسمت سوم )

در قسمت قبل مطالبی در مورد عصاره ی تضاد و تعارض ، ماهیت آن ، موارد بروز و حالات و رفتار مبتلایان به آن مطرح نمودیم اینک می خوانیم ...

روان شناسان آغاز و شروع تضاد و تعارض را همان دوران خردسالی می دانند که طفل بین آنچه را که می خواهد انجام دهد و آنچه را که می تواند انجام دهد فاصله ای می یابد. به عقیده روانکاوان ، آدمی ازهمان دوران شیرخوارگی در تعارض بین دو غریزه مرگ و زندگی است که آن را تهدیدی برای خود و انگیزه ای تباه کننده می داند. همچنین این تهدید متوجه او و قطع کننده عنصر ارتباطی بین او و مادر است .

می گویند دو غریزه متضاد در کودک وجود دارد یکی آزار رسانی به قصد تباه کردن کسانی که از او سرپرستی،  پذیرایی و حمایت می کنند ، و دیگر آسیب رسانی به خود است. زیرا اگر پذیرایی کننده ها از میان بروند او هم نقاط اتصال و زندگی عادی را از دست خواهد داد. این تعارض سراسر زندگی او را گرفته و زمینه ساز بسیاری از کج خلقی ها و اقدامات نارواست.

به تدریج که بر سن و رشد کودک افزوده می شود و کودک با پدیده های گوناگون آشنا می گردد  ، تضاد و تعارض دامنه یافته و جنبه های دیگری از حیاتِ او را شامل می شود تا مرحله بلوغ و نوجوانی که او در یک سو مواجه با نیازهای غریزی است و از سوی دیگر مواجه با موانع اجتماعی در خانواده ، مدرسه جامعه است و نمی تواند آنها را با هم سازش دهد.

تیپ افراد مبتلا

افرادی که همواره دچار تضاد و تعارضند :

-        اغلب افرادی غیر عادی و از لحاظ  شخصیتی دچار نوعی نابهنجاری ناشی از عدم وحدت در ابعاد شخصیت اند.

-         بسیاری از اینان از تیپ عصبی و از گروه نـِورُوزها(1)(Neurosis ) هستند.

-        افرادی هستند هوشمند و این خود یکی از عوامل دامن زننده به حالات آنهاست .

-        شتابزده اند و در رفتارشان دستپاچگی ناشی از حساسیت ها زیاد به چشم می خورد .

-        بدگمانی و بدبینی دارند، روح اعتماد به نفس در آنان ضعیف و احساس  رنج و حقارت در آنان شدید است .

-        اعصابشان به هم ریخته است و نوعی پریشان حالی در آنان به چشم می خورد.

-        خستگی ناشی از نابسامانی در زندگی شان بسیار است و این امر به حدی است که نیروی شان را کاملاً  تحلیل می برد.

-        افرادی منفعل اند و تضادها ، آنان را شدیداً تحت تأثیر قرار می دهند و حتی اخلاق و وجدان را هم اثر می بخشند.

-        خانواده ی آنها اغلب افرادی کم ظرفیت و کم تحمل اند.

-        حساس و بسیار زود رنج هستند .

-        بسیاری از اینان قبلاً مشکلاتی در زندگی داشته اند و زیر بار آن رنج برده اند .

-        بسیاری از اینان تربیت کافی نداشته اند  و زندگی شان با نوعی کمبود یا افراط در محبت همراه بوده است.

عوارض همراه

تضاد اگر در افراد اصلاح نشود تدریجاً گسترش یافته و ریشه دار می گردد و طبیعی است که هر قدر فاصله ی فرد با هدف و امر محبوب کمتر شود  تضاد شدیدتر است . این امر همچنین ممکن است در آدمی تثبیت شده و بخشی از خلق و خوی او را تشکیل دهد. در این صورت با عوارضی همراه می گردد که برخی از آنها بدین قرارند:

-        فراهم آمدن زمینه برای ابتلای فرد به یکی  از مفاسد که در آن صورت ممکن است خطرآفرین باشد.

-        پیدایش حالت رجعت به کودکی و بروز حالت شب ادراری در افراد .

-        نیرومند شدن ناکامی ها و هیجانات و فراهم آمدن شرایط برای ایجاد ناسازگاری.

-        غلبه ی اضطراب و تشویش و پریشانحالی برافراد در رابطه با حالات پدید نیامده ولی محتمل الوقوع.

-        ترس از این که نکند اشتباهی برایشان پدید آید و یا دست از پا خطا کنند.

-        همچنین ممکن است درعرصه کشمکش های روانی حالت شرم زدگی ، کمرویی ، گوشه گیری و انزوا مطرح شده و زندگی او را از حال اعتدال خارج کند.

-        در مواردی  هم ممکن است این حالت چندان شدید باشد که فرد را به سوی اعمال وحشیانه و مخرب حرکت دهد.

موضع کودک درقبال آن

بررسی ها نشان می دهند که کودک دراین رابطه موضع و شیوه ای را اتخاذ می کند که جلوه هایی از آن به شرح زیراست :

-        شرایط محیط خارج را تغییر داده و آن را به نفع خود ، سازگار و در نتیجه ، کشمکش ها را حل می کند.

-        در مواردی سعی دارد از موقعیت و شرایط موجود بگریزد و مثلاً از خانه فرار کند تا مشق ننویسد .

-        حالات و تمایلات متعارضی را نشان می دهد مثل حالت حمله ، جلو عقب رفتن و...

-        گاهی ممکن است حالت انکار به خود گرفته و خود را وادار به فراموشی آن نماید مثل شکست در امتحان که سعی دارد آن را مثلاً با مرگ پدر توجیه کند.

-        پناه بردن به خیالبافی که نوعی مکانیسم دفاعی برای دستیابی به آرامش و سکون است .

-        گزینش حالت سرکوب ، مثلاً پدر یا مادر خود را کتک می زند ولی فوراً خود را سرزنش می کند که باید پدر را مقدس شمرد.

-        تفسیر و توجیه مسائل با روشی خصومت آمیز و کینه توزانه.

-        ارزیابی روش های گذشته و تجدید نظر در آن و گزینش تدابیری جدید برای هدف جدید که البته راهی معقول است.

-        دوری از اجتماع و مردم و اختیار انزوا و گوشه گیری.

-        خود خوری و غمگینی  و بر اثر آن نشان دادن عکس العمل شدید از خود.

-        اتکای به دیگران و درخواست رأی و نظر در تصمیم گیری ها ، آن هم با حالت عاطفی خاص.

-        قهر کردن ، بهانه گرفتن ، متهم کردن ، تمسخر و استهزاء ، تخلف از دستور، تحقیر و ملامت دیگران ، بددهنی و...

در کل آنها که دچار تضاد و تعارض اند سعی دارند به گونه ای عمل کنند که بر اثر آن تنش های عاطفی شان کاهش پیدا کند ، تعادل روانی شان حفظ گردد ، علاقه و نفرت آنها تعدیل شود و از آن ناراحتی  و نگرانی بیرون آیند.

ادامه دارد ...

در قسمت چهارم به این مباحث خواهیم پرداخت : فواید و زیان های تضاد و تعارض ، دسته بندی زیان ها

نوروز (Neurosis):اصطلاح روزگاری برای هر نوع اختلال عضوی عصبی یا هر اختلال در اعمال عصبی اطلاق می شد . در اصطلاح روانکاوی نوروز به معنای وسیعتری ، تا حدی که تمام اختلالات روانی را در برگیرد ، مورد استفاده قرار گرفت.