چگونه عملی خوب را در کودکان تقویت کنیم؟

بسیاری از کودکان خیلی راحت می توانند بگویند:" ببخشید"،" دیگر این کار را نمی کنم". این گونه عذرخواهی ممکن است مطلوب باشد، اما کافی نیست. آنچه مهم است پیگیری این نکته است که ببینیم آیا به راستی ، همان طور که گفته اند ، دیگر آن کار را نمی کنند یا این گفته وعده ای تو خالی بوده است . به مثال زیر توجه کنید :

خانمی همیشه اصرار داشت که بچه هایش پس از انجام دادن هرکارخطا، فوری عذرخواهی کنند.

برا ی مثال ، به پسرش می گفت :" احمد ، به حسین آقا بگو : ببخشید که پای شما را لگد کردم ." به دختر و پسر دیگرش هم می گفت : " شیرین جان ، به مریم بگو که دیگرهرگز بدون اجازه او دوچرخه اش را بر نمی داری ." ،" محمد، از علی عذرخواهی کن که او را به زمین زدی" . یک بارهم آن خانم یکی از بچه های خود را مجبور کرده بود که یادداشتی بنویسد واز کودکی که او را کتک زده بود عذرخواهی کند.

با این همه سختگیری ، بچه های این خانم از همه ی بچه های کوچه شرورتر و مردم آزارتر بودند. چرا ... ؟

متأسفانه این خانم با همه حسن نیتی که داشت در یک مورد مهم اشتباه می کرد. او تصور می کرد که تنها عذر خواهی نشانه تغییر رفتار است. او برمعذرت خواستن تاکید می کرد، اما برعمل ، تأکیدی نداشت . به بیان دیگر

او به مفهوم درست عذرخواهی کاری نداشت ، بلکه فقط بیان را برای خودش و فرزندانش کافی می دانست. در نتیجه، بچه های این خانم درعذرخواهی بسیار ماهر شده بودند؛ اما این معذرت خواستن های آنها به ندرت تغییری در رفتارشان پدید می آورد.

بهتر بود این خانم کاری می کرد که فرزندانش کمترمجبور به عذر خواهی شوند و بیشتر به تغییر رفتارهای ناپسند خود بپردازند . او می بایست تغییر رفتار بچه ها را تقویت کند، نه معذرت خواستن را. برای مثال ، می توانست به دخترش بگوید :" شیرین جان ، تو قول دادی که دیگر دوچرخه مریم  را، بدون اجازه گرفتن از او برنداری . من دوست ندارم که فرزندانم از وسائل دیگران ، بدون اجازه گرفتن از آنها ، استفاده کنند. بنابراین ، ما زمانی با هم به پارک می رویم که هر یک از شما مقرراتی را که وضع کرده ایم و پذیرفته ایم رعایت کنید و وسایل دیگران را هم بدون اجازه گرفتن از آنها برندارید." چنین سخنانی جنبه تنبیهی ندارند، زیرا کودک یا نوجوان می داند که درصورت کنترل کردن رفتار خود می تواند به پارک برود، یا از پاداش های دیگری بهره مند شود؛ ولی اگر به کودک یا نوجوان مثلاً  گفته شود: " شیرین جان ، تو قول داده بودی که دیگر دوچرخه زینت را بدون اجازه گرفتن از او برنداری ، اما چون این کار را کردی ، برا ی یک هفته از رفتن به پارک محروم می شوی "، مفهوم این گفته این است که پس از یک هفته کودک می تواند به پارک برود ، خواه رفتار نامطلوب خود را تغییر داده باشد ، یا نداده باشد. در این صورت ، ناگزیریم یک هفته را به طور آزمایشی پشت سربگذاریم و به انتظار بمانیم تا نتیجه ی این گفته را در رفتار کودک مشاهده کنیم. اگر رفتار او تغییری نکرد، باید موقعیت ناخوشایند را برای مدتی دیگر تمدید کنیم . توصیه نهایی این است کهاگر لازم است که از اصل تقویت منفی استفاده کنیم ، باید در استفاده ازآن تا رسیدن به نتیجه ، ثابت قدم باشیم .