در جای خالی پدر
تک والد
در زندگی هر خانواده‌ای گاهی ممکن است شرایطی پیش آید که فرم معمول خانواده
را که بیشترمان در ذهن داریم به هم بزند و والدین و فرزندان را مجبور به
گرفتن تصمیماتی کند که احیانا خوشایندشان نیست. یکی از این موارد، جدایی
والدین است. گروهی از پدران و مادران را می‌شناسیم که پس از جدایی، ازدواج
مجدد نکرده‌اند و به تنهایی از فرزند خود سرپرستی می‌کنند...
مراجع: من هرگز دلم نمی‌خواهد ازدواج مجدد داشته باشم و می‌توانم تا آخر عمر تنهایی پسرم را بزرگ کنم. او خیلی بی‌قراری می‌کند، با اصرار فراوان توانستم حضانت‌اش را از پدربزرگ پیر و ناتوانش بگیریم تا مشکل حقوقی هم پیش نیاید.
دکتر شوشتری: شما به تازگی همسرتان را از دست داده‌اید و اولین توصیه من به شما و یا کسانی که حتی به خاطر طلاق، تنها شده‌اند، این است که هرگز در این شرایط خاص و هیجانی به خانواده یا فرزندتان نگویید که تصمیم به ازدواج مجدد ندارید. الان نمی‌دانید چه‌قدر نیازمند حمایت عاطفی یا مالی خواهید بود؟ نمی‌دانید در آینده نزدیک چه اتفاقاتی خواهد افتاد؟ نمی‌دانید خانواده‌ها چه قدر حمایت‌تان می‌کنند یا نمی‌کنند؟
هرگز به فرزندتان نگویید که زندگی‌ام را وقف تو کردم و جز تو مونسی ندارم. نشان دادن این وابستگی شدید باعث می‌شود او در موقع ترک خانواده حس گناه داشته باشد
اگر هم بعد از مدتی تصمیم گرفتید با یک مورد مناسب ازدواج کنید هرگز نگویید این آقا (یا خانم برای تک‌والد آقا) جای پدر یا مادر توست. او باید اجازه داشته باشد هیجانش را بیان کند و به مرور زمان و مشاهده محبت و رفتار آن تازه‌وارد شاید نظرش عوض شود. پس به خودتان یا کسی قول ندهید که هرگز ازدواج نخواهید کرد. پسر شما 10 سال دیگر به دنبال دانشگاه و انتخاب همسر می‌رود و شاید آن موقع دل‌تان خواست همدمی برای خود بیابید. این‌طور نیست؟
مراجع:
نمی‌دانم، اما حس می‌کنم تا چند وقت دیگر بهتر می‌شوم و سرکار می‌روم. یک خانه کوچک هم داریم. پسرم جای خالی همسرم را به عنوان مرد در خانه‌ام پر می‌کند و...
دکتر شوشتری: صبر کن. این اولین انتظار اشتباهی است که از او دارید! والدین تنها غالبا احساس تنهایی می‌کنند و کودک را تنها دلخوشی خود می‌دانند و توجه بیش از اندازه به او نشان می‌دهند. این مراقبت و توجه زیادی و احساس گناه از اینکه مبادا برای او کم بگذارید، باعث می‌شود در درازمدت شما نقش خود را از دست بدهید. نبودن والد دیگر نباید مانع اجرای قوانین تربیتی در خانه‌تان شود. شما رییس خانواده‌اید و همانند وقتی که همسرتان را در کنار خود دارید باید نسبت به قواعدی که مشخص می‌کنید، جدی باشید. با او مطابق سنش رفتار کنید و مسوولیت بیش از حد برایش مشخص نکنید. اگر قرار است چنین اتفاقی بیفتد، یا همسر اختیار کنید، یا پرستاری بگیرید که کودک مورد استثمار قرار نگیرد. این مساله گاهی در خانواده‌هایی که پدر شغل خاصی دارد و مجبور است یکی دو هفته در کنار خانواده و مدتی را دور از آنها باشد نیز دیده می‌شود. پدر به پسرش می‌گوید: «در نبود من، تو سرپرست و مرد خانه‌ای!» این اشتباه رایج، احساس عدم امنیت و اضطراب به بچه می‌دهد .
می‌توان به جای والد هم‌جنسی که وجود ندارد از دایی یا عمو استفاده کرد تا او علاوه بر شما، با حمایت آدم‌های مهربان و قابل اعتماد شما مواجه شود ، ضمن آنکه می تواند از این طریق به همانند سازی با یک الگو به جای پدر یا مادر خود بپردازد.
مراجع: اگر بخواهیم اینها را رعایت کنیم تک‌والدی واقعا سخت است. برای نوجوانی‌اش روی پدرش حساب کرده بودم و حالا...
تک والد
دکتر شوشتری
: بله، تک والدی بسیار سخت است. باید علاوه بر تحمل مشکلات مالی نکات ریز تربیتی را خوب بیاموزید و در نظر بگیرید. البته می‌توان برای فرزند خود از حمایت‌های نمونه‌وار مادرانه یا پدرانه استفاده کرد؛ مثلا می‌توان به جای والد هم‌جنسی که وجود ندارد از دایی یا عمو و یا خاله و عمه استفاده کرد تا او علاوه بر شما، با حمایت آدم‌های مهربان و قابل اعتماد شما مواجه شود و محاسن مادر یا پدر داشتن را در آن دوره سنی بچشد ، ضمن آنکه می تواند از این طریق به همانند سازی با یک الگو به جای پدر یا مادر خود بپردازد. این مساله یک حسن بزرگ دیگر هم دارد. بچه‌هایی که یک والد خود را بر اثر طلاق یا فوت از دست می‌دهند، دایما نگران هستند مبادا والد دیگر را نیز از دست بدهند. شما با جلب حمایت از شبکه حمایتی دوستان یا خانواده هم میتوانید از آنها به عنوان محرم اسرار خود استفاده کنید و هم به فرزند خود بفهمانید حامیان دیگری هم دارد. ضمنا همواره باید خود را در مقابل او بسیار قوی و سلامت نشان دهید.
مراجع: پسرم خیلی افسرده شده است. طفلکی به خاطر اینکه من گریه و شیون نکنم حتی جلوی ما اشک نمی‌ریزد. چه کنم؟
دکتر شوشتری: سرکوب احساسات یا انکار احساسات (چه در موارد طلاق، چه در فوت والدین) اصلا به نفع بچه‌ها نیست. اجازه بدهید آنها با شما صحبت کنند. با پسرتان از نبودن پدرش حرف بزنید. منطقی رفتار کنید تا او از ترس اینکه مبادا شما ناراحت یا بیمار شوید خودخوری نکند. نه در این باره افراط کنید، نه تفریط. نه طوری باشید که هر اتفاق زندگی‌اش را با خاطرات گذشته غمناک کنید و نه مانعش شوید که مثلا در روز پدر یا روز تولدش یادی از پدرش کند. نبودن پدر را عادی جلوه دهید. راجع به هولناک نبودن مرگ با او حرف بزنید، البته اگر خودش تمایل دارد. به او بفهمانید نبودن پدر مساوی با مسدود شدن راه‌های موفقیت او و شما نیست. موارد موفق و مشابه خودتان را به او نشان دهید و حس اعتماد به نفس او را تقویت کنید.
مسوولیت‌های بیش از حد به او واگذار نکنید. مطابق سن او مسوولیت‌هایی را برایش تعریف کنید و او را ملزم کنید به وظایف تعریف‌شده‌اش بپردازد.
4 توصیه کلیدی
علاوه بر فرزندتان باید از خودتان هم مراقبت کنید، خودتان را دوست داشته باشید و به فکر جسم و روان‌تان باشید تا بتوانید به فرزند خودتان خدمت کنید.
هرگز به فرزندتان نگویید که زندگی‌ام را وقف تو کردم و جز تو مونسی ندارم. نشان دادن این وابستگی شدید باعث می‌شود او در موقع ترک خانواده حس گناه داشته باشد. با این رفتار غلط نباید به او تلقین کنید که درخواست دارید ارتباط با دوست یا همسرش را در آینده مخدوش کنید یا اینکه شما مهم‌تر از زن و فرزندش هستید.
انتظار نداشته باشید جای خالی همسرتان را پر کند. هرگز او را محرم اسرار قرار ندهید. بیان مشکلات اقتصادی و زندگی شخصی یا موارد سلامت و بیماری شما باید با یک دوست یا عضو خانواده محرم مطرح شود و یا در صورت نیاز عاطفی با همسرتان عنوان شود. بچه‌ها خودشان در دوره بزرگسالی با انواع تعارضات مواجه‌اند و نباید دوره جوانی آنها را با بزرگسالی اشتباه گرفت.
مسوولیت‌های بیش از حد به او واگذار نکنید. مطابق سن او مسوولیت‌هایی را برایش تعریف کنید و او را ملزم کنید به وظایف تعریف‌شده‌اش بپردازد.
با کمک مشاوران، مشکلات احتمالی هر دوره زندگی بچه‌ها را بشناسید و راه‌حل مناسب را یاد بگیرید. نگذارید نبود والد دیگر نقش کلیدی شما را کمرنگ کند. یادتان نرود شما رییس خانواده‌اید و کودک باید در چارچوب تعریفی حرکت کند و با صلاحدید شما با افراد قابل اعتماد هم جنس خود (عمو، دایی و...) مشاوره کند.
سلامت