رفتار بد کودک را تنبیه کنید
هنگامی که شما ناخواسته رفتار بد کودک خود را پاداش می دهید، این رفتار تقویت شده و به احتمال فراوان در آینده تکرار می شود. اغلب اوقات، والدین پر کار یا پر مشغله، ناخواسته رفتار نامطلوب کودک خود را پاداش می دهند. هنگامی که والدین، رفتار بد را پاداش می دهند، باعث بروز مشکلات آینده برای خود و برای کودکان خود می شوند.
احتمالا این یکی از رایج ترین اشتباهات در تربیت کودک است که والدین مرتکب آن می شوند.
ممکن است کودک شما یاد گرفته باشد که او می تواند رفتن به رختخواب را با غر زدن، گریه کردن و ابراز ناراحتی هیجانی در زمانی که به او گفته می شود زمان خوابش فرا رسیده است، به تاخیر بیاندازد. آیا هیچ گاه پس از اینکه غر زدن ها و گریه های او غیرقابل تحمل شده است، در مقابل او تسلیم شده و به او اجازه داده اید، بیشتر بیدار بماند؟ اگر شما در این موارد تسلیم شده اید، شما ناخواسته او را برای گریه کردن و ابراز ناراحتی هیجانی، پاداش داده اید.
غر زدن، گریه کردن و ناراحت شدن به احتمال فراوان در آینده نیز تکرار خواهند شد. این رفتارها درست همانند رفتارهای مطلوب و مناسب، آموخته شده و تقویت شده اند. رفتارهای بد و رفتارهایی را که خواهان آن ها نیستند، تقویت نکنید.
کودک یک دنده، یک مثال دیگر در این مورد است که چگونه والدین و دیگران می توانند به طور ناخواسته، رفتار بد را پاداش داده و باعث تبدیل آن رفتار به یک مشکل جدی شوند.
مشاهده گریه کردن و قشقرق به راه انداختن یک کودک، موجب آشفتگی و ناراحتی هیجانی است. والدین و دیگر اطرافیان به منظور متوقف ساختن گریه ها و قشقرق های کودک، در نهایت مقابل او تسلیم می شوند. بنابراین، کودک یک دنده یاد می گیرد با ایجاد استرس هیجانی و ناراحتی برای دیگران، آن ها را در مقابل مطالبات خود تسلیم کند.
چنین کودکی با انرژی و تحمل بی پایان، والدین خود و دیگران را وادار می سازد تا رفتار بد او را پاداش بدهند. با این وجود، شما می توانید با استفاده از مهارت های مدیریت کودک، کودک یک دنده را برای اصلاح رفتارش کمک نمایید.
برای رفتارهای بد، تنبیه در نظر بگیرید. (اما فقط از تنبیه ملایم استفاده کنید)
شما گاهی اوقات نیاز دارید که از شیوه های تنبیهی ملایم برای کاهش یا حذف برخی از رفتارهای نامقبول یا خطرناک استفاده نمایید. شما تنبیه کودک خود را دوست ندارید. بلکه ترجیح می دهید که رفتارهای خوب را پاداش دهید. با این وجود اغلب، استفاده صحیح از شیوه های تنبیهی ملایم برای کمک به کودک ضروری است.
با بکارگیری روش های تنبیهی ملایم مانند: سرزنش کردن، ایجاد پیامدهای طبیعی رفتار منفی ، محرومیت زمان مند و ... می توانید رفتار کودک را مدیریت کنید. با این وجود، از روش های تنبیهی شدید، مانند تهدیدهای ترس آور، فریاد کشیدن یا کتک زدن استفاده نکنید. این شیوه تنبیهی، اغلب بر پیچیدگی مشکلات رفتاری می افزاید.
غالبا نتیجه تنبیه بدنى موفقیت ظاهرى است. چرا که در واقع شکست پدر و مادر و مربى در پشت آن پنهان مى شود. بچه هایى که کتک مى خورند فقط در حضور بزرگ ترها اصلاح مى شوند در صورتى که عادت به انجام کارهاى بد در خفا در استفاده از تنبیه سبب مى شود که مقاومت و ممانعت بیشترى در بچه ها رشد و گسترش یابد. بچه با تنبیه شدن چون مکافات عمل خود را مى بیند و بهاى شرارتش را مى پردازد، خود را آزاد مى بیند تا بار دیگر عمل خود را بدون احساس گناه انجام داده و تکرار کند.
در بچه هایى که حالت منفى گرایى دارند با دادن اختیار به آنها نتیجه بهترى گرفته مى شود. از طرف دیگر با سرزنش نکردن و تنبیه ننمودن، بچه ها را آزاد مى گذاریم تا براى جبران خطاهاى شان مسئولیت بیشترى را به عهده بگیرند به جاى اینکه انتقامجویى کنند.
یکى از جانشین هاى تنبیه اظهار نارضایتى است اما در حدى که بچه، خود را به خاطر خطایش حقیر و بى ارزش نشمارد و باید به طریقى باشد که کودک به سوى جبران خطایش سوق داده شود. بعد از اعلام پشیمانى، کودک به فرصتى نیاز دارد تا نسبت به خود احساس خوبى بیابد و دوباره خود را عضو معتبر و محترم خانواده بداند.
این نکات عمده را به یاد داشته باشیم:
- هم رفتار خوب و هم رفتار بد در صورت دریافت پاداش، تقویت می شوند.
- رفتار خوب کودک خود را سریع و مکرر پاداش بدهید.
- از پاداش دادن رفتار بد کودک خود اجتناب کنید.
- از تنبیه ملایم برای کاهش یا حذف برخی از رفتارها استفاده نمایید.
چهار خطا در فرزند پروری که باید از آن ها اجتناب کرد:
این خطاها می توانند به ایجاد مشکلات رفتاری و هیجانی در کودکان، کمک نمایند. والدین نیز همانند کودکان بی عیب و نقص نیستند، اما باید نهایت سعی خود را برای تربیت کودکان به کار بگیرند.
1- والدین از پاداش دادن رفتار خوب، غفلت می کنند.
2- والدین ناخواسته رفتار خوب را با تنبیه پاسخ می دهند. بی توجهی به رفتار کودک و یا تمرکز بر جزییات منفی یک رفتار خوب مثل ریخت و پاش اتاق در قبال کشیدن یک نقاشی جدید می تواند رفتار مثبت را خاموش و یا کمرنگ کند.
3- والدین، ناخواسته رفتار بد را پاداش می دهند. گاهی تازگی یک رفتار برای والدین خنده آور و یا تعجب برانگیز است و عدم کنترل واکنش ها می تواند منجر به تکرار دوباره رفتارهای ناپسند باشد.
4- والدین از تنبیه کودک به دلیل رفتار بد غفلت می کنند (هنگامی که تنبیه ملایم ضرورت دارد) مشکلات جسمی می توانند در مشکلات رفتار نقش داشته باشند. گاه بی حوصلگی و مشغله زیاد زمان را برای تنبیه کودک از مادرو پدر سلب می کند. کودک در این مواقع چنین برداشت می کند که انجام این رفتار من برای برخی اوقات اشکال ندارد . چون همیشه من را به خاطرش مواخذه نمی کنند.
گرسنگی یا خستگی مفرط می تواند به طور موقت توانایی کودک شما را برای خود کنترلی کاهش داده و رفتار بد او را تشدید نماید. برخی عوارض پزشکی خاص هم احتمال مشکلات رفتاری را افزایش می دهند. هر چند که ممکن است یک عارضه، پزشکی مزمن، در رفتار بد کودک شما دخیل باشد. اما بر روی اصلاح آن رفتار، کار کنید.
علاوه بر همه این مطالب همیشه مد نظر داشته باشید که تا زمانی که روش های تشویقی می تواند موثر و مطلوب واقع شود روش های تنبیهی جایی ندارد.
اعتقاد بر این است که اگر تشویق به گونه‌ای درست و اندیشمندانه و به موقع و متناسب صورت گیرد عاملی موثر بر سازندگی و جهت دهی دانش‌آموز خواهد بود و کشش و جذبه‌ای در او ایجاد می‌کند که به ادامه سیر در جهت مقصدی که ما برای او تعیین کرده‌ایم پرداخته و رفتار ناهنجار خود را ترک می‌کند.
تشویق در پیشرفت تحصیلی و حتی رشد اخلاقی دانش‌آموز بسیار موثر است. در امر یادگیری و آموزش تشویق عامل محرک اساسی مثبت در فراگیری دانش‌آموز به حساب می‌آید. تجربه‌های معلمان و مربیان نشان می‌دهد که دانش‌آموزانی که در کلاس و مدرسه به خاطر تلاش در درس و پیشرفت تحصیلی مورد تشویق قرار می‌گیرند بیش از افراد دیگر به فراگیری توجه نشان می‌دهند و موفق‌ترند.
تشویق در فرم دادن شخصیت و سازندگی آن و جهت‌دهی و هدایت رفتار کودک نیز نقشی مهم و اساسی دارد. از طریق آن می‌توان رفتار مثبتی را در دانش‌آموز پدید آورد و آن را در او تثبیت کرد و یا در سایر ملاحظات ناشی از آن می‌توان ریشه رفتار و عملکرد ناروایی را در دانش‌آموز خشکاند.
هنگامی که شما فرد را به کاری تشویق می‌کنید در حقیقت به او می‌گویید راه درستی را در پیش گرفته و ادامه آن راه به صلاح و مصلحت اوست و شما از آن راضی هستید. اصل اساسی در تشویق تحریک درست عاطفی یا توجه او به آموزه‌های معنوی است تا وسیله و سببی باشد برای تحقق اعمال و رفتار مثبت افراد و یا دلیلی باشد که دانش‌آموز را وادار و اقناع کند که دست از اعمال ناروا کشیده و به سوی کار درست میل پیدا کند.
فرآوری: کهتری
بخش خانواده ایرانی سایت تبیان
ویرایش و تلخیص: آکاایران
