نشانه های ضربه به سر کودکان

آکاایران: نشانه های ضربه به سر کودکان

کودکان بسیار پرانرژی و پرتحرک اند و در ساعات بیداری مدام در حال جنب وجوش و جست وخیز هستند. آنها با مفهوم خطر، برخورد با اشیاء و سقوط و… آشنایی ندارند و در صورت یک لحظه غفلت والدین، احتمال زمین خوردن و آسیب دیدن آنها بسیار بالاست. نکته بسیار مهم در زمین خوردن ضرباتی است که به سر وارد می شود چون در ضربات به سر کودک، احتمال بروز عواقب دیررس و جبران ناپذیر مغزی وجود دارد.

جمجمه بافت استخوانی بسیار محکمی است که جلوی بسیاری از آسیب ها را می گیرد ولی محافظت جمجمه از مغز حدی دارد و در ضربه های شدید که به صورت تکانه هستند ممکن است اعصاب و عروق مغز آسیب ببینند. زمانی که ضربه جدی به سر کودک وارد می شود، احتمال شکستگی جمجمه وجود دارد.

در مورد شکستگی استخوان جمجمه نمی توان کاری کرد و شکستگی باید به مرور زمان جوش بخورد، ولی چنین کودکانی باید از نظر خونریزی داخل مغز بررسی شوند. پس هشدار به والدین این است که ضربه به سر کودک اصلا نباید اتفاق بیفتد، ولی در صورتی که این حادثه ناگوار رخ داد، کودک باید ۲۴ ساعت در بیمارستان یا در منزل توسط والدین تحت نظر باشد و والدین باید به چند علامت مهم در کودک توجه کنند.

علائم مهم هنگام ضربه خوردن به سر کودک:

۱٫ بیهوش شدن کودک

وقتی کودک گریه می کند و بعد بلند می شود، تقریبا می توان گفت نگرانی زیادی موجود نیست، ولی علامت بد این است که کودک بعد از وارد شدن ضربه به سر بیهوش شود یا اول گریه کند و بعد مدتی از حال برود.
اگر بیهوشی بلافاصله بعد از افتادن باشد و کودک یکی- دو دقیقه بعد به هوش بیاید، خطر آن نسبت به وقتی که کودک بعد از چند دقیقه بیهوش شود، کمتر است.

۲٫ استفراغ کودک

نشانه دوم که خانواده باید به آن دقت کند، استفراغ کودک است. اگر کودک بعد از ضربه به سر استفراغ کند و استفراغ هم تکرارشونده باشد، نشان دهنده این است که فشار داخل جمجمه افزایش یافته است.

۳٫ تشنج کودک

مورد سوم تشنج است. بعضی از کودکان بعد از ضربه به سر دچار تشنج می شوند؛ یعنی ممکن است مردمک چشم های کودک بالا برود، دست و پا بلرزد، دهان قفل شود و…. تشنج گاهی طی ۴۸-۲۴ ساعت اول و گاهی هم در طول هفته اول و بعد از ۴۸ ساعت اول اتفاق می افتد. در تشنج های شدید، این احتمال وجود دارد که ۲ سال بعد از ضربه تشنج شروع شود. در واقع، در شرح حال بعضی از کودکانی که دچار تشنج هستند، سابقه ضربه شدید به سر مشاهده می شود.

۴٫ خواب آلودگی کودک

مورد بعدی خواب آلودگی است. کودکانی که دچار ضربه به سر شده اند ممکن است در ۲۴ ساعت اول دچار خواب آلودگی شوند. البته کودکان عادت دارند در طول روز بخوابند یا ممکن است حادثه در ساعات پایانی روز و هنگام خواب شبانه اتفاق افتاده باشد که باید این مورد را در نظر داشت، ولی مادر الگوی خواب کودک خود را می شناسد. در صورتی که الگوی خواب کودک بعد از ضربه تغییر کرد و کودک بیشتر دچار خواب آلودگی شد، نیاز به بررسی است. اگر ضربه هنگام شب اتفاق افتاد، حداقل ۱ تا ۲ ساعت باید کودک را بیدار نگه داشت تا از خواب آلوده نبودن وی اطمینان حاصل شود.

۵٫ انحراف چشم در کودک

انحراف چشم نیز مهم است. اگر کودک بعد از ضربه دچار انحراف چشم شود، احتمال جدی و آسیب زا بودن ضربه بالاست.

نکاتی که هنگام ضربه خوردن سر کودک باید بدانید

۶٫ کبودی پشت گوش و زیر چشم کودک

والدین باید دقت کنند در صورتی که بعد از ضربه به سر، پشت گوش و زیر چشم کودک کبودی وجود داشته باشد، نشانه آن است که شکستگی در قاعده جمجمه و خونریزی اتفاق افتاده است.

۷٫ خروج مایع از گوش و بینی کودک

اتفاق دیررسی که ممکن است رخ دهد، خروج مایع آبکی از گوش یا بینی کودک است که در اثر ضربه به جمجمه ایجاد می شود. این مایع آبکی، مایع مغزی- نخاعی نام دارد که خطر عفونت و مننژیت مغزی را به دنبال دارد.

اقدامات اولیه

۱٫ در این مواقع بهترین کار این است که کودک را به جراح مغز و اعصاب ارجاع دهند. البته پزشکان متخصص اورژانس نیز می توانند با معاینه کودک و سنجش میزان تعادل و خواب آلودگی و… از سلامت کودک مطمئن شوند. والدین باید بدانند در صورتی که کودک را مرخص کردند باز هم باید کودک را تحت نظر دارا باشند و اگر علامتی دیدند، بلافاصله به پزشک مراجعه کنند.

۲٫ گاهی خونریزی خفیف است و ممکن است حتی در سی تی اسکن علامتی نشان داده نشود، ولی سی تی اسکن بعد از ۲۴ ساعت علائم دیگری را نشان دهد. بعد از ۲۴ ساعت احتمال خطر کمتر می شود، ولی ممکن است کودک تا چند ماه از سردرد شکایت کند.

۳٫ اگر شکستگی روی جمجمه ایجاد شود، احتمال دارد در ناحیه ترک دانه های ریزی مانند کیست ایجاد شود که در اثر فشار داخل جمجمه ایجاد شده و والدین باید در مورد این موضوع هم با پزشک مشورت کنند.

۴٫ کودکان کمتر از ۲ سال دارای فونتانل یا ملاجی هستند که هنوز به طور کامل استخوانی نشده است. پزشکان بعد از ضربه به سر کودک، با لمس فونتانل می توانند اطلاعات خوبی به دست آورند.

۵٫ خونریزی داخل مغز گاهی حاد و شدید است. در این مواقع جراح باید جمجمه را باز و خون را تخلیه کند، ولی گاهی خونریزی خفیف است و پزشک کودک را فقط به مدت ۱ تا ۲ روز در بیمارستان بستری می کند و تحت نظر می گیرد. خون به مرور جذب می شود، ولی تا ۲ سال بعدی باید پیگیر عواقب آن بود.

دکتر سوزان امیرسالاری، فوق تخصص مغز و اعصاب کودکان عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی بقیه ا…(عج)

چگونه از ضربه مغزی کودکان پیشگیری کنیم؟

کودکان تحرک زیادی دارند و در سنین نوپایی نمی توانند تعادل خود را حفظ کنند بنابراین قرار گرفتن آنها در ارتفاع بسیار خطرناک است. مثلا مادر در حال صحبت کردن با تلفن است و کودک را روی قسمت اوپن آشپزخانه قرار می دهد و یک لحظه غفلت باعث سقوط کودک می شود. وقتی کودکان کمی بزرگ تر می شوند، مدام در حال دویدن و بالا رفتن از بلندی های وسایل خانه مثل لبه مبل، تلویزیون، میز و… هستند. بنابراین اگر کودک به هر دلیلی از ارتفاع بیش از ۳۰ سانتی متر سقوط کند، به خصوص در صورتی که کف خانه سنگفرش هم باشد، احتمال ضربه به سر و عوارض مغزی زیاد خواهد بود.

نکته مهم پیشگیری از این اتفاق است که والدین باید آن را رعایت کنند. بسیاری از کودکان در همان محیط خانه دچار ضربه مغزی می شوند. امروزه برای زیباتر شدن خانه کف اتاق ها را نمی پوشانند و کودک روی سنگفرش راه می رود. فرش و موکت کردن خانه هایی که کودک دارند، الزامی است چون به عنوان محافظ عمل می کند و زمانی که کودک زمین می خورد، شدت ضربه به میزان زیادی کم می شود.

تا وقتی کودک نوپاست، والدین باید با چشم کودک را در هر مکانی دنبال کنند. وقتی او بزرگ تر شد و به مدرسه رفت حتما باید در مورد عوامل خطر مثل سقوط از ارتفاع با او صحبت کرد، مثلا روی پله ها با همکلاسی ها شوخی نکند یا ندود. همچنین در حیاط مدرسه و هنگام ورزش و دویدن مراقب خود باشد.
نکته مهم دیگر روروئکی است که کودکان را در آن قرار می دهند. بعضی از روروئک ها ایمن نیستند و با کمی سرعت گرفتن واژگون می شوند و کودک با سر به زمین می خورد. والدین دقت کنند که روروئک تعادل کافی داشته باشد و با حرکت کودک واژگون نشود. حتی اگر کودک داخل روروئک باشد باید جلوی چشم والدین بازی کند تا درصورتی که مشاهده کردند روروئک در حال افتادن است، سریع کودک را از آن خارج کنند.

۱۱ واقعیت درباره ضربه خوردن به سر

یازده واقعیت زیر به شما کمک می کند تا در صورت بروز چنین آسیب هایی، به درستی عمل کنید:

۱٫ دو گروه سنی بیشتر در معرض خطرهای ناشی از آسیب به سر هستند. بنا بر گزارش CDC، کودکان کوچکتری که بین ۰ تا ۴ سال دارند و نوجوانان بین ۱۵ تا ۱۹ سال، بیشتر احتمال دارد که در معرض آسیب های مغز قرار بگیرند. پیش از ۴ سالگی، کودکان توانایی کنترل مناسب ماهیچه های سر و گردن و هماهنگی میان آنها را ندارند. کودکان در مقاطع راهنمایی و دبیرستان هم به دلیل مشارکت در ورزش های گوناگون و به خصوص دوچرخه سواری یا موتورسواری بیشتر در معرض آسیب هستند.

۲٫ ضربه هایی که به سر وارد می شوند و ممکن است منجر به بیهوشی شود هم در دسته آسیب های مغزی هستند و والدین باید آنها را جدی بگیرند.

۳٫ نشانه های این نوع آسیب در افراد مختلف متفاوت است و کودکان نسبت به این آسیب واکنش تلاش می کنند. نشانه های اصلی که باید به دنبال آنها باشید، شامل سردرد، سرگیجه، حالت تهوع، گیجی و تاری دید است. کودکان زیر ۲ سال ممکن است نشانه هایی مانند تحریک پذیری بیش از حد، خواب بیش از حد و آرامش ناپذیری از خود نشان دهند که باید حتما مورد توجه قرار گیرند.

۴٫ در صورت از حال رفتن باید حتما به پزشک مراجعه کنید. سوال این است که آیا می توانید برای دیدن پزشک یک روز صبر کنید و یا اینکه باید به سرعت به اوژانس مراجعه کنید؟ این نگرانی بیشتر والدینی است که فرزندانشان مورد آسیب مغزی قرار می گیرند. در این مواقع بهتر است ابتدا با پزشک تماس بگیرید اما بهتر است با کودکان کوچکتر کمی سریعتر وارد عمل شوید.

اینکه چقدر سریع باید به دنبال مراقبت های پزشکی باشید به وضعیت کودک وابسته است. اگر این اولین تجربه شما در مورد ضربه به سر کودک است، ممکن است بخواهید او را به اورژانس ببرید. اگر نشانه ها و علائم کودک بدتر شدند و یا دچار سردرد شدید، استفراغ، سرگیجه و یا از دست دادن هشیاری شد، به هیچ وجه در رساندن او به اورژانس تعلل نکیند.
اگر به چیزی مشکوک هستید، بهتر است به سرعت به اورژانس مراجعه کنید زیرا می توانید وضعیت کودک را کنترل کنید و اگر نیاز به مداخله باشد، وارد عمل شوید.

۵٫ بعد از گذشت ۵ تا ۶ ساعت، والدین می توانند کمتر نگران باشند. با گذشت زمان کمتر نگران آسیب های جدی مانند خونریزی مغزی، تورم مغز و یا شکستگی خواهیم بود اما به یاد داشته باشید که علائمی مانند استفراغ یا سردرد شدید نباید به هیچ وجه نادیده گرفته شود.

۶٫ کودکی که آسیب مغزی دیده است، می تواند بخوابد.
یک منطق قدیمی درباره آسیب های مغزی و کودکان این بود که آنها را هر چند ساعت یکبار بیدار کنیم تا از هشیاری آنها اطمینان حاصل کنیم. این کار نه تنها به کودک کمکی نمی کند بلکه روند بهبود او را کند می کند. باید به کودک اجازه استراحت داده شود.

۷٫ ضربه به سر معمولا باعث آسیب های بلند مدت نخواهد شد و به احتمال زیاد به طور کامل بهبود خواهد یافت.

۸٫ کودک آسیب دیده نباید هرگز به بازی ادامه دهد. چه در زمین بازی و چه در چمن فوتبال، وقتی کودک ضربه می خورد باید استراحت کند. در غیر این صورت کودک در معرض خطر آسیب های جدی تر و یا حتی مرگ قرار خواهد گرفت. حتی اگر به آسیب دیدگی کودک مشکوک هستید، بهتر است او را از ادامه بازی منع کنید. بعد از ضربه، کودک حداقل به یک روز استراحت نیاز دارد و پس از آن هم فاقد انجام کنترل های پزشکی لازم نباید به بازی بازگردانده شود. به یاد داشته باشید که در صورت وجود نشانه ها، کودک نمی تواند بازی کند.

۹٫ مربیان ورزشی کودک لزوما درباره آسیب های مغزی آموزش ندیده اند. مطالعه و کسب آگاهی مهمترین ابزار برای موفقیت در درمان آسیب های مغزی است و به همین علت، همه مربیان ورزشی باید از نظر ذهنی آمادگی مواجه با این شرایط در درازمدت و کوتاه مدت را دارا باشند.

۱۰٫ پرسیدن سوالات مناسب در این شرایط حیاتی است. یک نوجوان ورزشکار ممکن است از اعتراف به اینکه آسیب دیده است، احساس حقارت کند. پرسیدن سوال ساده «حالت خوب است؟» کافی نیست. بهتر است با او تعامل کنید و نظاره گر او باشید و اگر مشکوک به آسیب جدی هستید، او را از بازی بیرون بکشید.

۱۱٫ حمایت و همدلی با نوجوان آسیب دیده، رمز بهبود اوست. ۸۰ تا ۹۰ درصد از کودکان آسیب دیده با گذشت ۲ تا ۳ هفته به وضعیت طبیعی برمی گردند. در این مدت ممکن است از مدرسه عقب بیفتند و به خاطر اینکه نمی توانند در تیم ورزشی بازی کنند، احساس افسردگی به سراغشان بیاید. همدلی و حمایت والدین، مربیان، معلمان و هم تیمی ها می تواند نقش حیاتی در بهبود کودک داشته باشد.