مجله زندگی ایده آل - ستاره محمد: ویکتوریا بکهام، خواننده گروه انگلیسی اسپایس گرلز و همسر دیوید بکهام، فوتبالیست مشهور، سال‌های زیادی را با سندروم تخمدان پلی کیستیک گذرانده است. او هیچ وقت بیماری‌اش را از مردم پنهان نکرده و همواره تلاش می‌کند خانم‌های جوان را از عوامل خطرساز و علائم آن آگاه کند.
در این بیماری، تخمک‌گذاری اختلال پیدا می‌کند و تخمدان‌ها پر از کیست‌های ریز(شبیه کیسه‌های پر از مروارید) می‌شوند. درنتیجه فرد با مشکلات باروری و علائم آزاردهنده‌‌ای مثل ریزش مو، افزایش موهای زائد و آکنه مواجه خواهد شد. درحالی که با درمان به‌موقع آن می‌توان یک زندگی سالم و طبیعی داشت، درست مثل ویکتوریا که همین 3 سال و نیم پیش در 37سالگی چهارمین فرزند خود را به دنیا آورد! حال اگر کنجکاو شده‌اید که بدانید این بیماری چگونه ایجاد می‌شود و از چه طریق می‌توان از ابتلا به آن پیشگیری کرد، حتما این مقاله را بخوانید. دکتر آزیتا صفارزاده، متخصص زنان و فوق تخصص نازایی و لاپاراسکوپی شما را در این زمینه راهنمایی می‌کند.
70درصد از خانم‌ها مبتلا هستند!
سندروم تخمدان پلی کیستیک را می‌توان یکی از «بیماری‌های قرن» نام‌گذاری کرد چراکه تعداد مبتلایان به آن بسیار زیاد شده است، طوری که تقریبا 70درصد از خانم‌ها از آن رنج می‌برند. علت این افزایش آمار نیز تغذیه نامناسب و کمبود فعالیت بدنی ذکر شده است. درواقع با بی‌تحرکی، بافت چربی در بدن افزایش پیدا می‌کند و به‌دنبال آن ذخیره‌سازی هورمون‌های جنسی بیشتر می‌شود زیرا این هورمون‌ها همگی از نوع چربی و کلسترول هستند. به این ترتیب میزان هورمون‌های جنسی مردانه در بدن خانم‌ها افزایش می‌یابد.
کیست‌ها چگونه ایجاد می‌شوند؟
در افراد مبتلا به بیماری پلی کیستیک، افزایش سطح هورمون‌های مردانه از رشد فولیکول‌ها و تخمک‌گذاری جلوگیری می‌کند. درواقع طی هر دوره قاعدگی یک فولیکول در تخمدان رشد می‌کند. سپس وقتی اندازه آن به 18 تا 22 میلی‌متر می‌رسد، تخمک از داخل آن آزاد می‌شود. اما در بیماری پلی کیستیک تمام فولیکول‌ها در مراحل ابتدایی رشد، زیر 10 میلی‌متر باقی می‌مانند و سرا‌سر تخمدان را می‌گیرند.
عامل خطر شماره 1: چاقی و کم‌تحرکی
برای جلوگیری از ابتلا به این بیماری باید تعادل بین قند و چربی در بدن رعایت شود. به عبارتی اگر فرد فعالیت بدنی کافی داشته باشد بافت چربی اضافی در بدنش تبدیل به قند و انرژی خواهد شد. به این ترتیب محلی برای ذخیره هورمون‌های اضافی مردانه باقی نمی‌ماند. یکی از مضرترین مواد غذایی موثر بر ایجاد تخمدان پلی کیستیک، چربی‌های اشباع شده ازجمله چربی‌های حیوانی و جامد هستند. برای مثال چربی موجود در پنیر پیتزا، گوشت قرمز، پوست مرغ و... همگی از نوع خطرناک هستند و در بدن به همان صورت چربی باقی می‌مانند.
البته شیرینی‌ها به‌خصوص انواع زود جذب آن مثل بستنی، شیرینی‌تر و... نیز در بدن تبدیل به چربی می‌شوند و ذخیره هورمون‌های جنسی مردانه را بالا می‌برند، بنابراین برای پیشگیری از ابتلا به این بیماری باید در مصرف نشاسته، چربی، قند و شیرینی تعادل را رعایت کرده و از سبزیجات، حبوبات و میوه‌های متنوع استفاده کنید. همچنین باید فعالیت بدنی منظم داشته باشید که در این میان ورزش‌های هوازی مثل ایروبیک، بسکتبال، والیبال و... بهترین انتخاب هستند.
عامل خطر شماره 2: استفاده از هورمون در پرورش دام
در گذشته سندروم تخمدان پلی کیستیک فقط در خانم‌های چاق دیده می‌شد اما امروزه متاسفانه با افزایش بی‌تحرکی و زندگی صنعتی، حتی لاغرها هم ممکن است دچار پلی کیستیک‌های مقاوم به درمان شوند. درحال حاضر کمتر کسی پیدا می‌شود که در سونوگرافی‌اش این کیست‌ها دیده نشود. از طرفی امروزه در پرورش دام ازجمله گاو، گوسفند و مرغ معمولا از هورمون‌های جنسی به‌خصوص هورمون‌های زنانه استفاده می‌شود. هورمون‌های زنانه نیز بعد از ذخیره شدن در بافت چربی می‌توانند به هورمون‌های مردانه تبدیل شوند و تعادل هورمونی بدن را به هم بزنند.
عامل خطر شماره 3: ژنتیک
سندروم تخمدان پلی کیستیک مثل دیگر بیماری‌های زنانه از جمله فیبروم می‌تواند زمینه ژنتیک و مادرزادی داشته باشد، به‌خصوص اگر چاقی موروثی نیز در خانواده دیده شود. درحال حاضر محققان در پی کشف ژن‌های عامل آن هستند و تاکنون توانسته‌اند تعدادی از آنها را پیدا کنند. بنابراین اگر در اعضای خانواده‌تان به‌خصوص مادر، خواهر، خاله و عمه سابقه این بیماری وجود دارد باید بدانید که در خطر بیشتری هستید.
تشخیص با سونوگرافی و آزمایش خون
برای تشخیص این سندروم لازم است سونوگرافی و آزمایش‌های به‌‌خصوصی درخواست شود. درواقع وقتی بیمار با علائمی چون افزایش آکنه، موهای زائد، نامرتبی عادت ماهانه یا حتی نازایی مراجعه می‌کند برای او آزمایش‌هایی در روز دوم عادت ماهانه تجویز می‌شود تا سطح هورمون‌های هیپوفیزی LH و FSH، هورمون AMH و دیگر هورمون‌ها اندازه‌گیری شود. در سونوگرافی نیز به‌خصوص اگر به طریق واژینال انجام شود معمولا فولیکول‌های زیر 10 میلی‌متری بسیار زیادی دورتادور تخمدان مشاهده خواهد شد.
اگر می‌خواهید بارور بمانید...
یکی از نگرانی‌های شایع درمورد بیماری تخمدان پلی کیستیک، مساله باروری است. متاسفانه گاهی اوقات پزشکان به بیماران ترس‌های واهی می‌دهند و به آنها می‌گویند که شاید هیچ‌وقت نتوانند بچه‌دار شوند. درحالی که با اصلاح رژیم غذایی و سبک زندگی و درمان‌های دیگر بالاخره بارداری اتفاق می‌افتد. پس اگر می‌خواهید قدرت باروری خود را حفظ کنید، حتما بیماری‌تان را تحت درمان قرار دهید.
درمان تا آخر عمر ادامه دارد!
سندروم تخمدان پلی کیستیک به‌طور کامل درمان نمی‌شود و باید همیشه تحت کنترل باشد. به عبارتی کیست‌های ایجاد شده معمولا از بین نمی‌روند اما با رعایت نکات تغذیه‌ای، ورزش و مصرف متفورمین یا داروهای دیگر تحت نظر پزشک می‌توان تعداد آنها را کاهش داد، بنابراین بیمار بعد از برطرف شدن علائم خود نباید بگوید که دیگر خوب شده‌ام و نیازی به ادامه درمان ندارم. افرادی که لاغر هستند و در عین حال بیماری تخمدان پلی کیستیک دارند نیز برای رفع علائم‌شان باید میزان ورزش خود را افزایش دهند. اگر هم هیچ یک از روش‌های درمانی تاثیرگذار نباشند و قاعدگی منظم نشود از لاپاراسکوپی استفاده می‌کنیم و فولیکول‌های ریز را با الکترود می‌سوزانیم.
با موهای زائد و آکنه چه کنیم؟
برای کاهش موهای زائد در این سندروم می‌توان از داروهایی مثل اسپیرونولاکتون استفاده کرد. این دارو مدر است و علاوه بر کاهش موهای زائد، رشد موهای سر را هم بهبود می‌بخشد. برای رفع آکنه نیز معمولا از داروهای ضد آکنه موضعی یا حتی داروی داکسی سایکلین استفاده می‌شود. اما اگر آکنه خیلی شدید باشد گاهی فرد مجبور می‌شود تحت نظر متخصص پوست از داروی روآکوتان استفاده کند. این دارو حاوی اسید رتینوئیک است و باید با انجام آزمایش‌های کبدی در فواصل منظم، مصرف شود.
علائم این بیماری چیست؟
سندروم تخمدان پلی کیستیک با علائمی چون اختلالات قاعدگی، ریزش موهای سر به حالت مردانه در دو طرف شقیقه‌ها، افزایش موهای زائد صورت و بدن و آکنه همراه است. البته این بیماری طیف گسترده‌‌ای دارد و ممکن است همه مبتلایان علائم یکسانی نداشته باشند. برای مثال ممکن است دورتادور تخمدان فقط فولیکول‌های ریز با فاصله 2 تا 9 میلی‌متر وجود داشته باشد و بیمار هیچ گونه علامتی نداشته باشد. درمقابل، بعضی‌ها نیز بر اثر این بیماری اصلا در سال عادت ماهانه نمی‌شوند و تمام بدن‌شان از موهای زائد پوشیده می‌شود. به‌طور کلی سندروم تخمدان پلی کیستیک معمولا ابتدا با بی‌نظمی قاعدگی شروع می‌شود، به این صورت که عادت ماهانه‌ها یک تا 2 هفته عقب می‌افتند.
درنهایت نیز بیماری به‌جایی می‌رسد که فرد فقط با استفاده از آمپول‌ها یا قرص‌های پروژسترون قاعده می‌شود. این سندروم همچنین زمینه‌ساز دیابت و فشار خون در سنین بالاست و اگر تحت درمان قرار نگیرد، علاوه بر ناباروری می‌تواند منجر به سرطان رحم و سینه در زندگی آینده فرد شود.
در این بیماری، تخمک‌گذاری اختلال پیدا می‌کند و تخمدان‌ها پر از کیست‌های ریز(شبیه کیسه‌های پر از مروارید) می‌شوند. درنتیجه فرد با مشکلات باروری و علائم آزاردهنده‌‌ای مثل ریزش مو، افزایش موهای زائد و آکنه مواجه خواهد شد. درحالی که با درمان به‌موقع آن می‌توان یک زندگی سالم و طبیعی داشت، درست مثل ویکتوریا که همین 3 سال و نیم پیش در 37سالگی چهارمین فرزند خود را به دنیا آورد! حال اگر کنجکاو شده‌اید که بدانید این بیماری چگونه ایجاد می‌شود و از چه طریق می‌توان از ابتلا به آن پیشگیری کرد، حتما این مقاله را بخوانید. دکتر آزیتا صفارزاده، متخصص زنان و فوق تخصص نازایی و لاپاراسکوپی شما را در این زمینه راهنمایی می‌کند.
70درصد از خانم‌ها مبتلا هستند!
سندروم تخمدان پلی کیستیک را می‌توان یکی از «بیماری‌های قرن» نام‌گذاری کرد چراکه تعداد مبتلایان به آن بسیار زیاد شده است، طوری که تقریبا 70درصد از خانم‌ها از آن رنج می‌برند. علت این افزایش آمار نیز تغذیه نامناسب و کمبود فعالیت بدنی ذکر شده است. درواقع با بی‌تحرکی، بافت چربی در بدن افزایش پیدا می‌کند و به‌دنبال آن ذخیره‌سازی هورمون‌های جنسی بیشتر می‌شود زیرا این هورمون‌ها همگی از نوع چربی و کلسترول هستند. به این ترتیب میزان هورمون‌های جنسی مردانه در بدن خانم‌ها افزایش می‌یابد.
کیست‌ها چگونه ایجاد می‌شوند؟
در افراد مبتلا به بیماری پلی کیستیک، افزایش سطح هورمون‌های مردانه از رشد فولیکول‌ها و تخمک‌گذاری جلوگیری می‌کند. درواقع طی هر دوره قاعدگی یک فولیکول در تخمدان رشد می‌کند. سپس وقتی اندازه آن به 18 تا 22 میلی‌متر می‌رسد، تخمک از داخل آن آزاد می‌شود. اما در بیماری پلی کیستیک تمام فولیکول‌ها در مراحل ابتدایی رشد، زیر 10 میلی‌متر باقی می‌مانند و سرا‌سر تخمدان را می‌گیرند.
عامل خطر شماره 1: چاقی و کم‌تحرکی
برای جلوگیری از ابتلا به این بیماری باید تعادل بین قند و چربی در بدن رعایت شود. به عبارتی اگر فرد فعالیت بدنی کافی داشته باشد بافت چربی اضافی در بدنش تبدیل به قند و انرژی خواهد شد. به این ترتیب محلی برای ذخیره هورمون‌های اضافی مردانه باقی نمی‌ماند. یکی از مضرترین مواد غذایی موثر بر ایجاد تخمدان پلی کیستیک، چربی‌های اشباع شده ازجمله چربی‌های حیوانی و جامد هستند. برای مثال چربی موجود در پنیر پیتزا، گوشت قرمز، پوست مرغ و... همگی از نوع خطرناک هستند و در بدن به همان صورت چربی باقی می‌مانند.
البته شیرینی‌ها به‌خصوص انواع زود جذب آن مثل بستنی، شیرینی‌تر و... نیز در بدن تبدیل به چربی می‌شوند و ذخیره هورمون‌های جنسی مردانه را بالا می‌برند، بنابراین برای پیشگیری از ابتلا به این بیماری باید در مصرف نشاسته، چربی، قند و شیرینی تعادل را رعایت کرده و از سبزیجات، حبوبات و میوه‌های متنوع استفاده کنید. همچنین باید فعالیت بدنی منظم داشته باشید که در این میان ورزش‌های هوازی مثل ایروبیک، بسکتبال، والیبال و... بهترین انتخاب هستند.
عامل خطر شماره 2: استفاده از هورمون در پرورش دام
در گذشته سندروم تخمدان پلی کیستیک فقط در خانم‌های چاق دیده می‌شد اما امروزه متاسفانه با افزایش بی‌تحرکی و زندگی صنعتی، حتی لاغرها هم ممکن است دچار پلی کیستیک‌های مقاوم به درمان شوند. درحال حاضر کمتر کسی پیدا می‌شود که در سونوگرافی‌اش این کیست‌ها دیده نشود. از طرفی امروزه در پرورش دام ازجمله گاو، گوسفند و مرغ معمولا از هورمون‌های جنسی به‌خصوص هورمون‌های زنانه استفاده می‌شود. هورمون‌های زنانه نیز بعد از ذخیره شدن در بافت چربی می‌توانند به هورمون‌های مردانه تبدیل شوند و تعادل هورمونی بدن را به هم بزنند.
عامل خطر شماره 3: ژنتیک
سندروم تخمدان پلی کیستیک مثل دیگر بیماری‌های زنانه از جمله فیبروم می‌تواند زمینه ژنتیک و مادرزادی داشته باشد، به‌خصوص اگر چاقی موروثی نیز در خانواده دیده شود. درحال حاضر محققان در پی کشف ژن‌های عامل آن هستند و تاکنون توانسته‌اند تعدادی از آنها را پیدا کنند. بنابراین اگر در اعضای خانواده‌تان به‌خصوص مادر، خواهر، خاله و عمه سابقه این بیماری وجود دارد باید بدانید که در خطر بیشتری هستید.
تشخیص با سونوگرافی و آزمایش خون
برای تشخیص این سندروم لازم است سونوگرافی و آزمایش‌های به‌‌خصوصی درخواست شود. درواقع وقتی بیمار با علائمی چون افزایش آکنه، موهای زائد، نامرتبی عادت ماهانه یا حتی نازایی مراجعه می‌کند برای او آزمایش‌هایی در روز دوم عادت ماهانه تجویز می‌شود تا سطح هورمون‌های هیپوفیزی LH و FSH، هورمون AMH و دیگر هورمون‌ها اندازه‌گیری شود. در سونوگرافی نیز به‌خصوص اگر به طریق واژینال انجام شود معمولا فولیکول‌های زیر 10 میلی‌متری بسیار زیادی دورتادور تخمدان مشاهده خواهد شد.
اگر می‌خواهید بارور بمانید...
یکی از نگرانی‌های شایع درمورد بیماری تخمدان پلی کیستیک، مساله باروری است. متاسفانه گاهی اوقات پزشکان به بیماران ترس‌های واهی می‌دهند و به آنها می‌گویند که شاید هیچ‌وقت نتوانند بچه‌دار شوند. درحالی که با اصلاح رژیم غذایی و سبک زندگی و درمان‌های دیگر بالاخره بارداری اتفاق می‌افتد. پس اگر می‌خواهید قدرت باروری خود را حفظ کنید، حتما بیماری‌تان را تحت درمان قرار دهید.
درمان تا آخر عمر ادامه دارد!
سندروم تخمدان پلی کیستیک به‌طور کامل درمان نمی‌شود و باید همیشه تحت کنترل باشد. به عبارتی کیست‌های ایجاد شده معمولا از بین نمی‌روند اما با رعایت نکات تغذیه‌ای، ورزش و مصرف متفورمین یا داروهای دیگر تحت نظر پزشک می‌توان تعداد آنها را کاهش داد، بنابراین بیمار بعد از برطرف شدن علائم خود نباید بگوید که دیگر خوب شده‌ام و نیازی به ادامه درمان ندارم. افرادی که لاغر هستند و در عین حال بیماری تخمدان پلی کیستیک دارند نیز برای رفع علائم‌شان باید میزان ورزش خود را افزایش دهند. اگر هم هیچ یک از روش‌های درمانی تاثیرگذار نباشند و قاعدگی منظم نشود از لاپاراسکوپی استفاده می‌کنیم و فولیکول‌های ریز را با الکترود می‌سوزانیم.
با موهای زائد و آکنه چه کنیم؟
برای کاهش موهای زائد در این سندروم می‌توان از داروهایی مثل اسپیرونولاکتون استفاده کرد. این دارو مدر است و علاوه بر کاهش موهای زائد، رشد موهای سر را هم بهبود می‌بخشد. برای رفع آکنه نیز معمولا از داروهای ضد آکنه موضعی یا حتی داروی داکسی سایکلین استفاده می‌شود. اما اگر آکنه خیلی شدید باشد گاهی فرد مجبور می‌شود تحت نظر متخصص پوست از داروی روآکوتان استفاده کند. این دارو حاوی اسید رتینوئیک است و باید با انجام آزمایش‌های کبدی در فواصل منظم، مصرف شود.
علائم این بیماری چیست؟
سندروم تخمدان پلی کیستیک با علائمی چون اختلالات قاعدگی، ریزش موهای سر به حالت مردانه در دو طرف شقیقه‌ها، افزایش موهای زائد صورت و بدن و آکنه همراه است. البته این بیماری طیف گسترده‌‌ای دارد و ممکن است همه مبتلایان علائم یکسانی نداشته باشند. برای مثال ممکن است دورتادور تخمدان فقط فولیکول‌های ریز با فاصله 2 تا 9 میلی‌متر وجود داشته باشد و بیمار هیچ گونه علامتی نداشته باشد. درمقابل، بعضی‌ها نیز بر اثر این بیماری اصلا در سال عادت ماهانه نمی‌شوند و تمام بدن‌شان از موهای زائد پوشیده می‌شود. به‌طور کلی سندروم تخمدان پلی کیستیک معمولا ابتدا با بی‌نظمی قاعدگی شروع می‌شود، به این صورت که عادت ماهانه‌ها یک تا 2 هفته عقب می‌افتند.
درنهایت نیز بیماری به‌جایی می‌رسد که فرد فقط با استفاده از آمپول‌ها یا قرص‌های پروژسترون قاعده می‌شود. این سندروم همچنین زمینه‌ساز دیابت و فشار خون در سنین بالاست و اگر تحت درمان قرار نگیرد، علاوه بر ناباروری می‌تواند منجر به سرطان رحم و سینه در زندگی آینده فرد شود.
گردآوری کودک آکاایران
گردآوری توسط بخش بارداری ، زایمان، علائم بارداری، علائم زایمان سایت آکاایران