سنکوپ در دانش آموزان | پیشگیری و درمان

به گزارش بهداشت نیوز، سنکوپ عارضه‌ای است که در آن فرد به‌طور ناگهانی هوشیاری خود را از دست می‌دهد و زمین می‌افتد. علت سنکوپ در کودکان و نوجوانان تقریبا مشابه بزرگسالان است. سنکوپ در بیشتر مواقع عارضه خطرناکی نیست اما در همه افرادی که دچار سنکوپ می‌شوند باید بررسی‌های کاملی برای تشخیص علت سنکوپ انجام گیرد. گاهی علت مهمی مطرح است که تشخیص زودرس آن باعث حفظ سلامت فرد می‌شود.

1. سنکوپ وازوواگال: فشارخون و ضربان قلب به‌وسیله سیستم عصبی سمپاتیک و پاراسمپاتیک کنترل می‌شود. زمانی که این دو سیستم دچار اختلال عملکردی می‌شوند، فرد دچار سنکوپ می‌شود که به آن «سنکوپ وازوواگال» گفته می‌شود. درواقع، تطابق فشارخون و ضربان قلب که به‌وسیله اعصاب سمپاتیک و پاراسمپاتیک تنظیم می‌شود از کنترل خارج خواهد شد.
چنین افرادی اگر به مدت طولانی در حالت ایستاده قرار گیرند، مثل دانش‌‌آموزی که سر صف ایستاده یا ورزشی می‌کند که باید مدت طولانی بایستد دچار تجمع خون در اندام تحتانی می‌شوند. با تجمع خون در اندام تحتانی، خونرسانی به مغز یک لحظه مختل می‌شود و دانش‌آموز تعادل خود را از دست می‌دهد و به زمین می‌افتد.
سنکوپ وازوواگال عارضه شایعی بین دانش‌آموزان است و خطری هم ندارد، ولی برای تشخیص قطعی باید تستی به نام «تیلت» را انجام داد. در این تست وضعیت سنکوپ در شرایطی کاملا کنترل‌شده برای کودک بازآفرینی می‌شود. در صورت مثبت شدن تست تیلت باید آموزش‌هایی به فرد داده شود. این افراد باید از ایستادن‌های طولانی اجتناب کنند و قدرت عضلات اندام تحتانی را با ورزش کردن بالا ببرند.

2. سنکوپ در اثر ناهنجاری‌های مادرزادی: حین بررسی باید به مشکلات قلبی-عروقی مادرزادی کودکان هم توجه داشت. کودکان ممکن است مبتلا به ناهنجاری قلبی باشند که تشخیص داده نشده باشد. در صورت شک به چنین عوارضی باید اکوکاردیوگرافی و نوار قلبی انجام شود. بیماری‌های قلبی در کودکان ممکن است به صورت تنگی یا گشادی دریچه‌های قلب و وجود حفره باشد که از دوران جنینی باقی مانده است که البته با انجام آنژیوگرافی و عمل جراحی قلب برطرف می‌شود.

3. سنکوپ در اثر آریتمی قلبی: سنکوپ‌ ممکن است به‌دلیل آریتمی قلبی(بی‌نظمی ضربان قلب) اتفاق بیفتد. آریتمی قلبی عارضه نادری است، ولی در کودکان و نوجوانان مشاهده می‌شود. نوار قلبی تست مناسبی برای تشخیص آریتمی قلبی است.

شرح‌حال کودکان بعد از ورزش کمک زیادی به تشخیص می‌کند. بعضی از آریتمی‌های قلبی هنگام پریدن فرد داخل آب سرد و بعضی هم هنگام مواجهه با صداهای ناهنجار اتفاق می‌افتند. اجتناب از چنین شرایطی برای جلوگیری از تکرار سنکوپ کمک‌کننده است.

مشکلات مغزی
گاهی کودک به‌طور مکرر دچار سنکوپ می‌شود. در این مواقع احتمال عوارض مغزی مانند تشنج وجود دارد. چنین کودکانی باید به متخصص مغز و اعصاب ارجاع داده شوند. نوار مغزی و گاهی هم سی‌تی‌اسکن برای تشخیص کمک‌کننده است.

مشکلات متابولیک
بعضی از کودکان ممکن است تحت‌درمان با داروی خاصی باشند یا مشکلات متابولیکی مانند دیابت و افزایش یا کاهش املاح محلول در خون مانند کلسیم، پتاسیم و منیزیم مطرح باشد، بنابراین همه کودکانی که دچار سنکوپ می‌شوند حتما نیاز به آزمایش خون و سنجش ویتامین و املاح هم دارند.

مشکلات اعصاب و روان
اختلالات اعصاب و روان می‌تواند منجر به سنکوپ شود. کودکان ممکن است دچار اضطراب و استرس ناشی از مسائل مدرسه، ارتباط با دوستان، مشکلات درسی، تهدید از سوی معلم یا همکلاسی و... شوند و فشارهای روانی به‌صورت سنکوپ ظاهر شود. در این مواقع نمی‌توان با بررسی‌های پزشکی علت خاصی برای بروز سنکوپ یافت کرد، ولی پزشک حتما باید به این نکته یعنی مشکلات روانی کودک توجه داشته باشد و او را به متخصص روان‌پزشک ارجاع دهد چون در صورت نادیده گرفتن چنین مشکلی سنکوپ ادامه خواهد یافت.

دکتر سید شاهرخ تقوی
فوق‌تخصص قلب و عروق، فلوشیپ آنژیوپلاستی و اینترونشن