غرور جوانی در دام اعتیاد

غرور جوانی در دام اعتیاد

سمیه از مدرسه که می‌آید، به اتاقش می‌رود و در را به روی خود می‌بندد. او صدای ضبط را بلند می‌کند و صندلی را پشت در می‌گذارد و مادر دیگر نمی‌داند چه بر او می‌گذرد. هرچقدر مادر صدایش می‌زند او عکس‌العملی نشان نمی‌دهد. یعنی صدای ضبط آنقدر بلند است که حتی نمی‌شنود. ناهار را ساعت 5 یا 6 نیمخور می‌کند و گاهی همان وقت‌ها لباس می‌پوشد و می‌رود بیرون. می‌گوید با دوستانم قرار دارم. گاهی زود می‌آید و گاهی تا ساعت 10 ـ‌9 شب بر نمی‌گردد. حتی بعضی وقت‌ها می‌گوید خانه دوستم می‌مانم. والدینش نیستند و تنهایی می‌ترسد.

تا 2 سال قبل سمیه شاگرد ممتاز کلاس بود، اما از وقتی 15 سالش را تمام کرده است رفتارهایش نیز کاملا عوض شده است.

مادر به مدرسه رفته و بروشورهایی دریافت کرده که در مورد اعتیاد نوجوانان نوشته است. فیلم‌هایی در صداوسیما دیده و اخباری شنیده که تنش لرزیده است.

مادر سمیه می‌گوید: اولین بار که با راهنمایی مشاور وسایل او را گشتم، ناگهان سر رسید و الم شنگه‌ای راه انداخت که نگو و نپرس. او آنقدر دعوا و پرخاشگری کرد و حرف‌های درشت به من گفت که تا مدتی با او صحبت نمی‌کردم.

بعضی‌ها رفتارهای او را خصوصیات دوره نوجوانی می‌دانند و بعضی دیگر معتقدند احتمال دارد او درگیر اعتیاد شده باشد. نمی‌دانم از کجا باید مطمئن شوم.

متخصصان معتقدند تشخیص رفتارهای آشکار دوره نوجوانی از رفتارهای ناشی از مصرف مواد مخدر دشوار است.

از نوجوانی تا افیون

علی رضایی، مشاور یکی از دبیرستان‌های تهران در مورد علائمی ‌که باید در نوجوانان مراقبت کرد، می‌گوید:

نوجوانان به نشست و برخاست با گروه همسالان بسیار علاقه‌مندند، ولی اگر نوجوان آلوده به مواد مخدر شده باشد، انزواطلب می‌شود. رفت و آمد او با افرادی متفاوت صورت می‌گیرد که یا شما نمی‌شناسید یا هم‌سن و سال فرزندتان نیستند یا خودشان هم آلوده‌اند. نوجوان نسبت به همراهی با خانواده ابراز دلزدگی می‌کند و دیگر ارزشی برای نظام ارزش‌های خانواده قائل نیست.

برخی دانش‌آموزان دچار افت تحصیلی می‌شوند، در حالی که برخی دیگر بخصوص در شروع مصرف، عملکرد تحصیلی‌شان به طور ناگهانی افزایش می‌یابد. شخص در مقابل تکالیف مدرسه بی‌مسوولیت می‌شود. دیر سر کلاس‌ها حاضر می‌شود و ممکن است بی‌قراری زیادی سرکلاس درس نشان دهد. بی‌حوصلگی، پرخاشگری، اضطراب، بی‌قراری، تمایل به پنهان‌کاری و… از علائم دیگری است که در رفتارهای نوجوانان و جوانان قابل توجه است.

تفاوت بحران نوجوانی و اعتیاد در این است که شخص معتاد وقتی پای منافعش به میان می‌زند، پرخاشگری می‌کند، اما نوجوان ممکن است به طور عمومی‌ عصبی شود. پرخاشگری یکی از ابزارهای معتاد برای فرار از توضیح است. آنها به مشورت با نزدیکان و بزرگ‌تر‌ها اعتقادی ندارند؛ برخلاف نوجوانان سالم دیگر به ورزش اهمیتی نمی‌دهند و کناره می‌گیرند و گاه زود به گریه می‌افتند و ثبات رفتاری خود را از دست می‌دهند.

این روان‌شناس اختلالات خواب، تنفس و ضربان قلب را از دیگر علائم مصرف مواد مخدر می‌داند و می‌افزاید: اگر فرزند شما تا صبح بیدار بود و تا ظهر می‌خوابید، وضعیت او را بررسی کنید.

وی تفاوت عمده یک معتاد و یک نوجوان دچار بحران سنی را در تظاهرات جسمی ‌می‌داند. چیزهایی چون لرزش دست و تنگی مردمک چشم‌ها و آبریزش از چشم و بینی و چشم‌های قرمز.

نازک مثل شیشه

احمد از دوران تلخ نوجوانی خود که با اعتیاد به کراک، شیشه و تریاک تباه شد، خاطراتی به یاد دارد که مرور آن برایش آزاردهنده است. این جوان 30 ساله می‌گوید: آن روزها مثل شیشه، شکننده‌شده بودم و بردباری خود را براحتی از دست می‌دادم. کوچک‌ترین مشکلات برایم کوهی به نظر می‌آمد و همیشه به خود می‌گفتم من خیلی زود می‌میرم به همین خاطر باید هرچه می‌توانم و هرچه را می‌خواهم بچشم.

تن به هیچ کاری نمی‌دادم و از کلاس اول دبیرستان، مدرسه رفتن را کم کم کنار گذاشتم.

به مادرم گفتم می‌خواهم کار کنم، اما واقعیت چیز دیگری بود. برای تهیه پول مواد می‌خواستم کار کنم، اما از عهده آن بر نمی‌آمدم.

به مسائل بی‌توجه بودم و حساب‌های مغازه‌ای را که در آن کار می‌کردم، اشتباه می‌نوشتم، به همین دلیل خیلی زود اخراج شدم. اما برای تامین مخارجم شروع به زدن جیب پدر و مادر و فروش وسایل کردم.

دیگر تا خیابان‌خوابی فاصله‌ای نداشتم که دختری را که خیلی دلم می‌خواست وقتی بزرگ‌تر شدم و کار و کسبی راه انداختم، دیدم. او مرا دید و آنقدر تابلو بودم که به من گفت: تو که از دست رفته‌ای.

آن شب تا صبح گریه کردم و موادی را که توی جیبم بود، دور ریختم. بعد که خماری آمد سراغم، رفتم ته جوی آب را گشتم، اما خوشبختانه آب آن را برده بود. پیرزنی که مرا در حال گشتن توی جوی آب دیده بود، به رویم تف انداخت و من آنقدر از چیزی که بودم، متنفر شدم که رفتم خانه به پدرم التماس کردم مرا ترک دهد. گفتم هر کاری می‌خواهی بکنی بکن یا بمیرم یا ترک کنم.

پدرم مرا در انباری زندانی کرده بود و یک قفل بزرگ روی آن زده بود و بعد ”‹ به کلینیک ترک اعتیاد برد. 3 سال در اعتیاد غرق بودم. 3 سال طول کشید تا کاملا ترک کنم و دوباره به زندگی برگردم. دختر مورد علاقه‌ام را از دست دادم، اما خدا را شکر می‌کنم که زندگی را به من برگرداند.

مواد مخدر با بدن چه می‌کند؟

باعث احساس رخوت و شل‌شدن عضلات، ضعیف‌شدن تنفس، کاهش یا افزایش ضربان قلب و فشار خون می‌شود.

کاهش اشتها، یبوست، تهوع و استفراغ از تاثیرات آن بر بدن است. مواد مخدر باعث تغییرات ظاهری نامناسب می‌شود، رنگ پوست افراد معتاد به مواد مخدر کدر و لب‌های آنها تیره می‌شود. متاسفانه به دلیل لاغرشدن بر اثر سوء‌مصرف سیگار و مواد مخدر برخی دختران جوان نیز به این مواد روی آورده‌اند که گاه بر اثر استفاده از مواد روان‌گردان در مهمانی‌های نامناسب، کنترل بر مسائل جنسی و اخلاقی را از دست می‌دهند و تن به کارهایی می‌دهند که در شرایط عادی به سمت آن نمی‌روند.

اختلالات خلقی و روانی و ابتلا به عفونت‌ها بر اثر اعتیاد تزریقی از دیگر مشکلاتی است که معتادان با آن درگیر می‌شوند.

کمک به فرزندان

در پایان دوران ابتدایی، کودکتان را نسبت به مواد مخدر هشیار کنید. به آنان بیاموزید کسی که به نه گفتن شما در مقابل عمل خلاف احترام نمی‌گذارد، دوست شما نیست. خطرات و عواقب مصرف مواد را برای او توضیح دهید. اگر فرزندتان در دام اعتیاد افتاده است، به او اطمینان دهید که با ترک اعتیاد، عوارض جسمی، بزودی بر طرف می‌شود و تا پایان این مرحله و ورود مجدد او به جمع دوستان سالم و اجتماع، از او حمایت می‌کنید. او را به کوشش برای ترک تشویق کنید تا حتی در صورت عدم موفقیت باز هم تلاش کند. همچنین او را به یکی از مراکز معتبر درمان اعتیاد راهنمایی کنید.