نیازهای جوانان و نوجوانان

روان شناسان از نیازهای انسان فهرست‌های متنوّع و متعددی ارائه داده‌اند. مربیان و معلمان گرامی در مسیر شناخت و هدایت نسل نوجوان و جوان نیازهای آنان و کیفیت برآورده شدن آن نیازها را نباید فراموش کنند بلکه باید خواسته‌های آنها را بشناسند و در جهت سازندگی آنان بکوشند.

از طرفی باید راهی را برگزینیم که آنها برای برآورده شدن نیازهایشان اقدام نمایند و هم برای توقعاتشان حدّ و مرزی قائل گردند.

نیازهای نوجوانان، گوناگون و متعدد است و ما در اینجا به برخی از تقسیم‌بندی‌های نیازها که توسط

روان شناسان ارائه شده است اشاره می‌کنیم.

((موری)) کلیه نیازها را به دو دسته تقسیم می‌کند:

1- نیازهائی که منشاء درونی دارند مانند نیاز به آب و هوا، نیازهای جنسی، نیاز به دفع و تخلیه و اجتناب از آسیب و درد.

2- نیازهایی که منشاء ذهنی و فکری دارند مانند نیاز به موفقیّت، هویت، استقلال، وابستگی، کمال‌طلبی و ...

((فروید)) معتقد بود که بشر دارای دو نوع غریزه اساسی است:

1- غریزه زندگی: شامل نیازهای جنسی و حفظ نفس.

2- غریزه مرگ: شامل گرایش‌های خود آزاری و خودکشی، احساسات پرخاشگرانه و خصمانه نسبت به دیگران.

((آلفرد آدلر)) گرایش به داشتن پایگاه اجتماعی را برجسته‌ترین نیاز انسان می‌‌داند به نظر او مردم می‌خواهند مهمّ و اندیشمند باشند و بیشتر فعالیّت‌های آنها اختصاص به رفع این نیاز دارد.

((هربرت کارل)) معتقد است که حفظ و نگهداری و نیز ارتقاء و اعتدال انسان از طریق ارضاء چهار نیاز اصلی تأمین می‌گردد.

1- نیاز به امنیت فیزیکی.

2- نیاز به امنیت عاطفی.

3- نیاز به پیشرفت و موفقیت.

4- نیاز به پایگاه اجتماعی.

((مزلو)) در یک طبقه‌بندی منطقی‌تر و پیشرفته‌تر، کمال طلبی را عالی‌ترین مرحله از نیازهای انسانی می‌‌داند. او طبقه‌بندی نیازها را در پنج سطح از پایین‌ترین تا بالاترین سطح به این شرح ارائه می‌دهد.

1- نیازهای فیزیولوژیک مانند گرسنگی، تشنگی، جنس و ...

2- نیاز به امنیت مانند نیاز به ثبات، نظم و ایمنی.

3- نیاز به دوست داشتن و تعلّق داشتن مانند نیاز به محبت، ابراز وجود و همیشگی با دیگران.

4- نیاز به عزّت نفس مانند نیاز به احترام و موفقیّت و اعتبار و حیثیّت و ...

5- نیاز به کمال‌طلبی که بالاترین مرحله از نیازهای انسانی است.

نوع فهرست‌بندی این نیازها از اهمیّت خاصی برخوردار است زیرا به نظر می‌رسد که با رشد و تکامل هنجار فرد و هماهنگ است. از طرفی نیل تدریجی به عالی‌ترین مرحله از نیازها بستگی به خود فرد و نیز ویژگی‌های جامعه‌ای که در آن زیست می‌کند دارد.

مربیان و معلمان هنگام تجزیه و تحلیل رفتار دانش‌آموزان باید فهرستی از این نیازها را در ذهن داشته باشند تا بتوانند تحلیلی درست از رفتارها، انگیزه‌ها و علّت‌ها ارائه نمایند.

نیازهای جوانان و نوجوانان گسترده و متنوع است و دارای زیرمجموعه‌های فراوانی است که در این بحث نمی‌گنجد.

1- نیازهای زیستی

2- نیازهای روانی

3- نیازهای اقتصادی

4- نیازهای فرهنگی

5- نیازهای عقیدتی

6- نیازهای اجتماعی، سیاسی

7- نیاز به شناخت ارزش‌ها و موقعیّت‌ها

علاوه بر نیازهای کلِّی، فیزیکی، اجتماعی، روانی و ... هر فرد عاداتی را هم فرا می‌گیرد.

این عادات دارای نیروی خاصی است و هماهنگ با یک نیاز اساسی نیز عمل می‌کند مثلاً شخصی که یاد بگیرد فوتبال بازی کند و با مطالعه کند دارای نیازهائی است که با شخص دیگری که این عادات خاص را فرا نگرفته متفاوت است. چنین است که هنگام تحلیل و درک شناخت اینکه چرا دانش‌آموزان برانگیخته می‌شوند تا کاری انجام دهند مربّی باید نیازهای اساسی و عادات و رغبت‌های فرد را مورد توجّه قرار دهد.

چگونگی عملکرد نیازها

اگر نیازی طرح گردد و ارضاء نشود فرد احساس ناآرامی و بی‌قراری می‌کند و این تنش باعث عدم تعادل در فرد می‌گردد تا اینکه برای بر طرف کردن این حالت به فعالیّت با هدف مشخصی بپردازد و با این فعالیّت تعادل را در خود بوجود آورد

مثلاً:

فرد گرسنه در جستجوی غذا برمی‌آید.

فرد خسته آرزوی استراحت می‌کند.

فردی که به او بی‌توجه شده است در تلاش جلب توجّه و رسیدن به پایگاه اجتماعی برمی‌آید.

زمانی که نیازی برآورده شد یک حالت موقت از آرامش و تعادل در فرد بوجود می‌آید و فعالیّت در جهت مورد نظر متوقف می‌شود.