تماشاچیان خیالی

تماشاچیان خیالی

تغییرات نوجوانی و راه برخورد با آنها

نوجوانی یکی از دوره‌های پرشور و شکوهمند عمر آدمی است که دگرگونی‌ها و آشوب‌های زیادی را در وجود نونهالان دور شده از سادگی و آرامش کودکی و پا نهاده در وادی بلوغ بر می‌انگیزد و فرزند آدمی را به کام هیجان‌های خوشایند و ناخوشایند و رۆیاهای شیرین و همگون فرو می‌برد.

از جمله این تغییرات عبارتند از:

تصویر بدنی در نوجوانی

واکنش‌های هیجانی نوجوانان به تغییرات جسمی خود، به اندازه خود این تغییرات مهم است. بسیاری از نوجوانان نگرانی زیادی درباره تصویر بدنی خود یعنی جذابیت جسمانی، شکل بدن، وزن بدن و زمانی که رشد آنها به وضعیت طبیعی می‌رسد، دارند. تصویر بدنی تأثیر زیادی در خودپنداره و عزت نفس دارد.

در زمانی که تغییرات بدنی با سرعت روی می‌دهد، نوجوانان بسیار آماده‌اند که از ظاهر خود ناخشنود شوند. جذابیت بدنی بر رشد هویت و شخصیت، ارتباطات اجتماعی و رفتار اجتماعی نوجوانان و جوانان تأثیر می‌گذارد. افرادی که جذاب‌تر هستند، معمولاً دیدگاه‌های مثبت‌تر و روحیات صمیمانه‌تر، دوستانه‌تر و موفقیت‌آمیزتری پیدا می‌کنند.

تغییرات شناختی

بیشتر مردم، نوجوانان را هوشمندتر و زیرک‌تر از کودکان می‌دانند. نوجوانان نه تنها بیش از کودکان می‌دانند بلکه به واقع پیشرفته‌تر، کارآمدتر و مۆثرتر از کودکان می‌اندیشند.

این تفاوت از پنج طریق عمده نمایان می‌شود:

* در طول دورة نوجوانی، نوجوانان بهتر از کودکان می‌توانند به جای اندیشیدن درباره محدودیت‌های واقعی، به امکانات فراسوی واقعیت‌ها فکر کنند.

*  آنها برای تفکر انتزاعی تواناتر می‌شوند.

*  آنها اندیشیدن درباره خود فرایند تفکر را شروع می‌کنند.

* تفکر نوجوان، به جای محدود شدن در بعدی منفرد و خاص، چند بعدی می‌شود.

*  نوجوانان بیش از کودکان مستعد آن هستند که اشیاء و رویدادها را نسبی ببینند نه مطلق.

یکی از جنبه‌های مهم شناخت اجتماعی در نوجوانان، "تفکر خودمیان‌بینی" است: نوجوانان بیش از همه درباره خود فکر می‌کنند و خویشتن را از بالا می‌بینند! این خصوصیت که در مرحله اول نوجوانی آغاز و در مرحله دوم آن برجسته می‌شود از دو عامل مهم تشکیل شده است:

تماشاگران خیالی: نوجوان قادر است که نظر دیگران را درباره خود تصور کند و چون بیش از همه به خود علاقه دارد گمان می‌کند همه اطرافیانش به او توجه دارند و به هر جزء ظاهر و بدنش به دقت می‌نگرند! او بیشتر وقت‌ها "روی صحنه نمایش" است، صحنه‌ای که تماشاچیان خیالی و موهومی زیادی دارد!

افسانه شخصی: به نظر می‌رسد بسیاری از نوجوانان داستان‌هایی می‌سازند که خود، قهرمان اسطوره‌ای آنها هستند! بیشتر این افسانه‌ها دو جنبه دارد: آنها افراد بی‌همتایی هستند که کاملاً با مردم دور و برشان تفاوت دارند. با این تصور آنها نمی‌توانند باور کنند که فرد دیگری می‌تواند احساسات آنها را درک کند. این تصور آن گاه قوت می‌گیرد که فرد مقابل، کوچک‌تر یا بزرگ‌تر از آنها بوده یا جنسیت و نژاد متفاوتی داشته باشد. بدیهی است که این تصور، اشتباه و خطرآفرین است. اما رۆیاهایی که نوجوان از موفقیت و پیروزی دارد، او را به این باور می‌کشاند که موقعیت‌های غیرواقعی، دست‌یافتنی و در اختیار او هستند.

علتهای نگرانی والدین

دوران بلوغ، هم برای نوجوانان و هم برای اولیا آنها نگرانی هایی به دنبال دارد. اما تفاوت در نوع نگرانی های نوجوان با اولیای او در این است که نگرانیهای نوجوان اغلب مربوط به جنبه فیزیولوژیکی و محیطی است در حالی که نگرانی های والدین بیشتر مربوط به خودسر و عاصی شدن نوجوان است که دیگر مانند زمان کودکی به حرفهای آنها توجهی ندارد. لذا تحمل رفتارهای متضاد و بهانه گیری های بی رویه و عیب جویی های مداوم و در نهایت تحمل او مشکل شده است.

 همچنین انتقاد و اعتراض بی رویه والدین و لجبازی نوجوان برخوردی بین آنها به وجود می اورد. لذا وجود چنین شرایطی این مرحله از سن را به دورانی بحرانی و مشکل ساز تبدیل می کند.

ترس و نگرانی برای نوجوانان تا حدودی بی مورد خواهد بود زیرا می توان به راحتی بر ترس و نگرانی ها چیره شد. کافی است بدانیم فرزندان ما در سنین بلوغ دستخوش چه تغییراتی می شود، تا ما نیز بتوانیم با مطالعه راههای برخورد صحیحی و اصلی به انها بیاموزیم که مشکلات آنها به راحتی در محیط خانواده حل می شود. در غیر این صورت مشکلات یکی پس از دیگری چون حلقه های زنجیر به هم متصل شده و هر روز بر تعداد حلقه ها اضافه خواهد شد تا جایی که دیگر حل و بررسی آن از حیطه خانواده خارج می شود و نیاز به بررسی تخصصی پیدا می کند. لذا باید راه درمان این گونه امراض را پیش بگیریم که مداوای ان اغلب طولانی و وقت گیر است در حالی که با اندک صرف وقت در خانواده قادر به پیشگیری آن خواهیم بود.

منابع:

سایت موسسه روان شاختی بیدار،

با نگاهی به کتاب: مشکلات نوجوانی و جوانی  نوشته: دکتر ابوالقاسم اکبری  همراه با تغییرات و اضافات